اشعار ترکی آذری و فارسی

اشعار ترکی آذری و فارسی

مئی ساتانلار کوچه‌سی- تورکی و فارسیجا شعرلر
اشعار ترکی آذری و فارسی

اشعار ترکی آذری و فارسی

مئی ساتانلار کوچه‌سی- تورکی و فارسیجا شعرلر

زندگی نامه عطار

فَریدالدّین ابوحامِد محمّد عطّار نِیشابوری(۵۴۰ قمری- ۶۱۸ قمری) یکی از عارفان و شاعران ایرانی بلندنام ادبیّات فارسی‌ در اواخر سده ی ششم و اوایل سده ی هفتم است. او در سال ۵۴۰ هجری مطابق با ۱۱۴۶ میلادی در نیشابور زاده ‌شد. نام او «محمّد»، لقبش «فرید الدّین» و کنیه‌اش «ابوحامد» بود و در شعرهایش بیشتر عطّار و گاهی نیز فرید تخلص کرده‌است. نام پدر عطّار ابراهیم(با کنیهٔ ابوبکر) و نام مادرش رابعه بود.

او که داروسازی و عرفان را از شیخ مجدالدّین بغدادی فرا گرفته بود به شغل عطاری و درمان بیماران می‌پرداخت. او را از اهل سنت دانسته اند اما در دوران معاصر شیعیان با استناد به برخی اشعارش معتقدند که وی پس از چندی به تشیع گرویده یا محب اهل بیت بوده است.

درباره ی زهد، گوشه گیری و تقوی عطار حکایات زیادی گفته شده است. مشهور ترین این روایات، آنست که عطار در محل کسب خود مشغول به کار بود که درویشی از آنجا گذر کرد درویش حاجت خود را با عطار در میان گذاشت، اما عطار همچنان به کار خود پرداخت و درویش را نادیده گرفت. دل درویش از این اتفاق چرکین شد و خطاب به عطار گفت: تو که تا این حد به زندگی دنیوی وابسته‌ای چگونه می‌خواهی روزی جان بدهی؟ عطار به درویش گفت: مگر تو چگونه جان خواهی داد؟ درویش در همان حال کاسه چوبین خود را زیر سر نهاد و جان به جان آفرین تسلیم کرد. این اتفاق اثری ژرف بر او نهاد که عطار دگرگون شد شغل خود را رها کرد و راه حق را پیش گرفت. چیزی که معلوم است این است که عطار پس از این قضیه مرید شیخ رکن الدین اکاف نیشابوری می‌گردد و تا پایان عمر(حدود ۷۰ سال) با بسیاری از عارفان زمان خویش هم صحبت گشته و به گردآوری حکایات صوفیه و اهل سلوک پرداخته است و بنا بر روایتی وی بیش از ۱۸۰ اثر مختلف به جای گذاشته که حدود ۴۰ اثر از آنان به شعر و مابقی نثر است. عطار در سال ۶۱۸ یا ۶۱۹ و یا ۶۲۶ در حمله ی مغولان، به شهادت رسید.

وی یکی از پرکارترین شاعران ایرانی به شمار می‌رود و بنا به نظر عارفان در زمینه عرفانی از مرتبه‌ای بالا برخوردار بوده است؛ چنانکه مولوی درباره او می‌فرماید: ماجرای شهادت عطار از غم انگیزترین حوادث روزگار است که در روح خواننده اثری دردناک باقی می گذارد. صاحبان تذکره در این خصوص نگاشته اند که پس از تسلط چنگیز خان مغول بر بلاد خراسان شیخ عطار نیز به دست لشگر مغول اسیر گشت. گویند مغولی می خواست او را بکشد شخصی گفت: این پیر را مکش که به خون بهای او هزار درم بدهم. عطار گفت: مفروش که بهتر از این مرا خواهند خرید. پس از ساعتی شخص دیگری گفت: این پیر را مکش که به خون بهای او یک کیسه کاه ترا خواهم داد. شیخ فرمود: به فروش که بیش از این نمی ارزم. مغول از گفته او خشمناک شد و او را هلاک کرد.

با هم یکی اشعار این عارف ایرانی را می خوانیم:

جانا، حدیث حسنت، در داستان نگنجد

رمزی ز راز عشقت، در صد زبان نگنجد

سودای زلف و خالت، در هر خیال ناید

اندیشه ی وصالت، جز در گمان نگنجد

هرگز نشان ندادند، از کوی تو کسی را

زیرا که راه کویت، اندر نشان نگنجد

آهی که عاشقانت، از حلق جان برآرند

هم در زمان نیاید، هم در مکان نگنجد

آنجا که عاشقانت، یک دم حضور یابند

دل در حساب ناید، جان در میان نگنجد

اندر ضمیر دل ها، گنجی نهان نهادی

از دل اگر بر آید، در آسمان نگنجد

عطّار وصف عشقت، چون در عبارت آرد

زیرا که وصف عشقت، اندر بیان نگنجد

ای داد بیداد اردبیل!

آلتمیش ایل لیک عمریم اولدی سنده بر باد، اردبیل

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

    

ظن ائدیردیم من بوتون عالمده ایراندان سووای

بیر فرح آباد یئر یوخدور او ساماندان سووای

عورت اولماز حسنده فاطما، تکذبان دان سووای

وار ایمیش روسیه ده مین- مین پریزاد، اردبیل!

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

   

ای وطن، حوری گؤروردوم سنده کی عورتلری

دئردیم او حوریلرین سنسن یقین جنت لری

ایندی حیرانم باخوب گؤردوکجه بو لعبتلری

هر بیرینده باشقا لذت، باشقا بیر داد اردبیل!

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

   

حالیا باکوده یم، باکو دئمه، بیر خلدزار

خاصه دریا ساحلی بیر لعبتستان تاتار

هر طرف آغ، چاغ ماداملار بیر- بیریندن گلعذار

طرفه دلبر، تحفه بیر شئی، یاخشی بیر زاده، اردبیل!

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

  

مین منیم تک کابلایی بیر سونیانین دلداه سی

مین منیم تک پاک دین بیر رومقانین افتاده سی

مین منیم تک مؤمنین بیلمم نولوب سجاده سی

بنده لیک قیدین قیریب اولموشدور آزاد! اردبیل!

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

   

بئش دگیل، اون بئش دگیل، هر یان باخیرسان وار مادام!

ائو مادام، منزل مادام، بالقون مادام، تالوار مادام

سیرق مادام، قاستین مادام، پاسساژ مادام، بولوار مادام

مختصر، عقلم چاشیب، ای داد بیداد، اردبیل!

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

  

گرچه ایراندان چیخارکن باشقا ایدی نیتیم

نیتیم کسب ایدی، واردی کسب کاره غیرتیم

غیرتیم راضی دگیلدی آج دولانسین کلفتیم

یوخ گؤزومده ایندی نه کلفت، نه اولاد، اردبیل!

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

  

بس که آرتیر بونلاری گؤردوکجه هر دم رغبتیم

رغبتیم آرتیر سادا، لکن قاووشمور حسرتیم

حسرتیم بیر شیئه دیر، آنجاق دوزلمیر حالتیم

حالتیم تسکین نفسه قالمیر امداد، اردبیل!

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

   

قورخودوردی چیخمامیشکن اؤلکه دن غربت منی

چولغاییبمیش غفلتیمدن وحشت و دهشت منی

ایندی بو گؤردوکلریمدن مات ائدیب حیرت منی

اؤزلوگومدن چیخمیشام، افسوس!... فریاد!... اردبیل!

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

   

تازه دن برگشت ائدیب، بیر ده جوان اولسئیدیم، آه!

شیق گئییملی بیر جوان خوش نشان اولسئیدیم، آه!...

بو پریلرله دویونجا همزبان اولسئیدیم، آه!...

دهرده بئش گون یاشاردیم خرم و شاد، اردبیل!

بیر ده نامردم اگر ائتسم سنی یاد اردبیل!

میرزه علی اکبر صابیر

ایران اؤزوموندور!

من شاه قوی شوکتم، ایران اؤزوموندور!

ایران اؤزومون، ری، طبرستان اؤزوموندور!

آباد اولا یا قالسا دا ویران، اؤزوموندور!

قانون اساسی نه دی، فرمان اؤزوموندور!

شوکت اؤزومون، فخر اؤزومون، شان اؤزوموندور!

    

وئرمیشدی آتام گر سیزه قانون اساسی

بیر ملا کیشیدی، وار ایدی حلمی، حیاسی

بیلمزدی نه دیر لیک امورات سیاسی

ای همشهری، سن اگنینه گئی بیتلی لباسی!

خلعت اؤزومون، تخت زر افشان اؤزوموندور!

شوکت اؤزومون، فخر اؤزومون، شان اؤزوموندور!

   

ایرانلی دگول، جمله بیلیر «ممدلی»یم من

گرگان جفا و ستمین چنگلی یم من

ایرانلی لارین باشلاری نین انگلی یم من

سوررام، ایچه رم قانلارینی- چون زلی یم من

لاشه اؤزومون، ات اؤزومون، قان اؤزوموندور

شوکت اؤزومون فخر اؤزومون، شان اؤزوموندور!

    

گؤردوز کی، نئجه سیزلری تادیب ائله دیم من

باققال بالاسین لشگره سرتیپ ائله دیم من

آتشله یاخیب مجلسی تخریب ائله دیم من

قرآنی دانیب، آندی دا تکذیب ائله دیم من

سوگند نه دیر، عهد نه، فرمان اؤزوموندور

شوکت اؤزومون، فخر اؤزومون، شان اؤزوموندور!

   

عثمانلیدا گر چه اوجالیر بیر پارا سسلر!

آلقیشلاییر اول سسلری هپ قیرمیزی فسلر!

غم چکمیین، ای کهنه لر، ای کهنه پرسلر!

ایرانیمه تاثیر ائده مز یؤیله نفس لر

بوندان سورا بو اؤلکه ده میدان اؤزوموندور!

مخلوق اؤزومون، خنجر بران اؤزوموندور!

   

تبریزلی لرین کور ایدیمی، گوزلری اوّل!

بیر یئرده کئچیرتدیک گئجه- گوندوزلری اوّل!

حقیمده یوق ایدی اولارین سؤزلری اوّل

شاه ائتدیلر ایرانه منی اؤزلری اوّل

ایندی نه دئییرلر دخی، دوران اؤزوموندور!

قیزلار اؤزوموندور، گؤزه ل اوغلان اؤزوموندور!

  

ایرانلی گرگ عمر ائده ذلبتده همیشه!

نکبتده، اسارتده، مذلتده همیشه!

ایرانلی گرگ جان وئره غربتده همیشه

ایرانلی، ایتیل، گئت، یاخاوی بتله همیشه

خاقان اؤزومون، کشور ساسان اؤزوموندور!

شوکت اؤزومون، فخر اؤزومون، شان اؤزوموندور!

میرزه علی اکبر صابیر

موغام

داش اورکلرده یانیب داشلاری سیندیردی موغام

حاققا دوشمان اولانی حاققا تانیتدیردی موغام

نه گومان ائیله میسن بوندا کی طیلسیملری سن

کورو آهیله قوروتدو سالی یاندیردی موغام

سو چیلر کیمدی اورکلرده گوزل تون قالایا

نئچه قصدیم کونولی کسدی دایاندیردی موغام

دفن ائدین سیز منی زابل سه گاهین مایه سینه

دئییرم بلکه منی بیر گون اویاندیردی موغام

چوخ کیتابلار اوخودوم ظن ائله دیم بختیارام

منه چوخ مطلبی آهیسته جه قاندیردی موغام

بختیار وهابزاده

میرزا علی اکبر صابر، شاعر مردمی

میرزا علی اکبر صابر(۱۲۹۰-۱۲۴۱)٬ را به حق می توان یکی از بزرگترین شعرای معاصر آذربایجان نامید. صابر نه تنها در تاریخ ادبیات آذربایجان، جایگاهی سترگ دارد، بلکه هم چون میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل روزنامه نگار نامی و مبارز میهن مان٬ جایگاهی والا را در مبارزات مردم ایران برای آزادی و برابری به خود اختصاص داده است. شعرهای صابر چون پتکی بر سر محمد علی میرزای قاجار و عمله جهل و ظلم و ارتجاع زمان فرود می آمد و فریاد در گلو مانده مردمی بود که به وسیله او در روزنامه های باکو پژواک می یافت. در آن دوران روزنامه ملانصرالدین٬ به ارگان مجاهدین آذربایجان تبدیل شده بود و صابر در این میان با اشعار آتشین خود٬ آتش به دامن استبداد می انداخت. به ویژه آنجا که با به تمسخر گرفتن ممدلی میرزای قجر می گوید:

ایرانلی دئییل٬ جمله بیلیر «مند علی» یم من

گرگان جفا و ستمین چنگلی یم من

ایرانلی لارین باشلاری نین انگلی یم من

سوررام٬ ایچرم٬ قانلارینی٬ چون زلی یم من

لاشه اؤزومون٬ ات اؤزومون٬ قان اؤزوموندور

شوکت اؤزومون٬ فخر اؤزومون، شان اؤزوموندور

صابر٬ فقط مرد میدان سیاست نیست. او به خوبی علت العلل دردهای ایرانیان را می داند. جهل و نادانی که همیشه بزرگترین دشمن ایرانیان بوده و هست. از این روست که هنگامی که می خواهد آخوندهای طرفدار محمد علی میرزا(همچون میرزا هاشم در محله دوه چی) را به طعن و ریشخند بگیرد٬ از آنان به عنوان کسانی یاد می کند که خوشبختی آنان در گرو نادانی مردم است و به طعن می گوید:

تحصیل علوم ائتمه کی٬ علم آفتِ جان دئیر

هم عقله زیان دئیر؛

علم آفت جان اؤلدوغو مشهورِ جهان دیر

معروف زمان دئیر؛

پندِ پدرانه م ائشیت٬ ای ساده جوانیم

یاخما غمه جانیم؛

خوش اؤل کسه کیم٬ وِل دؤلانیب٬ داغدا چوبان دیر

آسوده همان دئیر؛

صابر یک روشنگر راستین٬ تاریکی ها و پلیدی های مردم دوران خویش را چون دملی چرکین می بیند و آنها را به سختی نشتر می زند. یکی از بزرگ ترین دردهای آن زمان- که بدبختانه هنوز هم تا حدودی هست- این بود که زنان جزو انسان ها به شمار نمی آمدند و پدر خانواده به خود حق می داد٬ هر گونه که دلش می خواهد با همسر و دخترانش و بلکه پسرانش رفتار کند. در آن دوران سیاه، پدر٬ خود داماد خویش را بدون اینکه دختر ببیند٬ انتخاب کرده و دختر بعد از رفتن به حجله بود که با مردی که قرار بود٬ یک عمر زندگی کند٬ روبرو می شد. چه دختر بچه گان بی گناهی که مجبور بودند با مردی همسن و سال پدر خویش ازدواج کنند. از این رو بود که صابر با طعن و نیش از چنین شوهری(از زبان دختر بینوا) یاد می کند:

اول گون کی آداخلادیز، اوتاندیم

اؤغلان دئدیز ارین٬ ایناندیم

ار بؤیله اؤلورموش، ایندی قاندیم

خان دؤستو٬ آمان دی٬ قؤیما گلدی

کرداری یامان دی٬ قؤیما گلدی

دودکش کیمی بیر پاپاق باشیندا

آغ توکلری بللی دیر قاشیندا

گرچی قؤجا دیر٬ بابام یاشیندا

آمما سوراغان دی٬ قؤیما گلدی

کرداری یامان دی٬ قؤیما گلدی

این شعر زیبا بعدها دستمایه ای شد برای یکی از شاه کارهای صنعت سینمای آذربایجان(شوروی) تا از آن فیلم مشهدی عباد ساخته شود. داستانی که در آن پدری ورشکسته٬ دختر ۱۵ ساله و زیبای خود را در حالی که دل به جوانی آراسته و شایسته بسته است٬ به یک پیرمرد ۷۰ ساله شوهر می دهد. فیلمی  کمدی با مضمونی انتقادی. بدبختانه این داستان سیاه در سرزمین ما به گونه ای دیگر در حال تکرار است. بدبختانه هنوز هم در سرزمین ما٬ این معضل حل نشده است. هر چند که تراژدی هایی از قبیل مشهدی عباد بیشتر در روستاها و خانواده های فقیر قابل مشاهده است٬ در دیگر خانواده ها(به ویژه با بافت سنتی و مذهبی) این تراژدی به گونه ای دیگر به پیش می رود. در سرزمین ما هنوز پدرها و مادرهایی هستند که برای فرزندانشان٬ هیچ حق انتخابی قائل نیستند و فرزند نیک از نظر آنان٬ آن است که به انتخاب های پدر و مادر بله بگوید و از میان انتخاب آنان٬ یکی را بپسندد. اگر احیاناً این فرزند در دانشگاه یا محیط کار یا در هر جای دیگری(خارج از چارچوب و عرف خانواده) دل بست٬ در این صورت است که یک شورشی و یک فرزند خودسر است که باید با هر تمهیدی شده(او را از آینده ترساندن٬ تهدید به عاق کردن٬ تهدید به طرد شدن و از ارث محروم شدن و خط و نشان کشیدن و حتی در بعضی از خانواده ها با تنبیه فیزیکی)٬ وی را از تصمیمش منصرف نمود. مهم نیست که این فرزند بالغ و عاقل شده٬ مهم نیست که تحصیلکرده است یا نه٬ مهم نیست  و مهم نیست. چرا که برای او کوچکترین حق تصمیم گیری و انتخاب قائل نیستند.

انسانـــلار

ثرادن بیر ده لی شیطان دئیر: انسانلار، انسانلار!

نه دیر دونیانی دوتموش علم لر، عرفانلار، انسانلار!

قانان کیم، قاندیران کیم، فیض یاب اولسا عوام الناس

دوشر شان و شرف دن ملالار، ایشانلار*، انسانلار!

سئورمی اهل استبداد ملت هوشیار اولسون؟

بونا راضی اولورمو بیرنئچه وجدانلار، انسانلار!

آییلمیش رنجبرلر، آلماق ایستر حق مشروعین

نه یئرده قالمیسیز بگلر، آغالار، خانلار، انسانلار!

محررلر، مفتن لر اوسانمازلار، اوتانمازلار

بازارلار، هرزه لر، افسانه لر، هذیانلار، انسانلار!

شرارت دن چکیب ال، خیره مایل اولمایین بیر دم

کسین باشلار، الین جانلار، تؤکون مین قانلار، انسانلار!

بشر سیز، سیزده قان تؤکمک طبیعی در، جبلی دیر

بوفطرتدن اوزاقدیر، شبهه سیز، شیطانلار، انسانلار؟

دگول میحیف دل لردن غبار جهل محو اولسون

نچون هرگونده قاندان قوپماسین طوفانلار... انسانلار!

دمادم نفس اماره دئمکده اُقتل الاخوان

نچون سالم قالا باشلار، بدنلار، جانلار،انسانلار!

جهالت پرده سین چاک ائتمه یین، اوندا گؤره ر سیز کیم

ثرادیر جسم لر، هم نفس لر، شیطانلار، انسانلار!

*- ایشان: اوزبک و تاتار واعظلری

میرزه علی اکبر صابیر

«دبستان» دا قاپاندی!

المنته لله کی، «دبستان»* دا قاپاندی

بیر باد خزان اسدی، گلستان دا قاپاندی

حاصل لری پوچ اولدی بوتون مزرعه جاتین

یئل ووردی قاوون، قارپوزی، بوستان دا قاپاندی

«الفت» کسیلیب توخدادی «برهان ترقی»

محو اولدی «حمیت»، ادبستان دا قاپاندی

«رهبر» یورولوب، یوخلادی «ارشاد» و «تکامل»

آسلانلارا اوخ دگدی، نیستان دا قاپاندی

میدان رقابتده بیزیم همتیمیزدن

دعوا قاپانیب، رستم دستان دا قاپاندی

اطفال وطن قوی باغیریب اولسون آجیندان

یاندی آنالار سینه سی، پستان دا قاپاندی

قوی کهنه لرین داش اوره گی گول تک آچیلسین

دارالظفر تازه پرستان دا قاپاندی

*- نشریه آدی دیر

میرزه علی اکبر صابیر

... مشکله دوشدی ایشیم، الله!

وای، وای، نه یامان مشکله دوشدی ایشیم، الله!

فریادیمه یئت کیم، یانیرام آتشه، بالله!

اسلامه خلل قاتمادادیر بیر نئچه بدخواه

ایسترلر اولا بنده لرین طاغی و گمراه

ائتدیم نه یامان عصره تصادف، آمان ای وای

لا حول و لا قوة الا بالله!

مکتب لر آچیب ائیله یین احسانی- دئییرلر

مکتبده قویون «اوستولو»، داسقانی- دئییرلر

پر پوچ ائله یین چوب فلقانی- دئییرلر

دیشره چیخارین حضرت ملانی- دئییرلر

ملا قاوولا، یعنی معلم گله واه!... واه!...

لا حول و لا قوة الا بالله!

من آنلامیرام کیم، نولا معنای معلم

قیرخ- اللی منات پول آلا هر آی معلم

بیر تازه اصوله اولا ایفای معلم

پوللاری آلا، سؤیله یه، اوخفقای معلم

ملا اونا حسرتله چکه کوچه ده آه!...آه!...

لا حول و لا قوة الا بالله!

بیر ایلدی، بیر آز چوخ دا اولور، یوخدی دماغیم

نه چاتیر الیم بیر ایشه، نه گئدیر ایاغیم

هر دن یئنی بیر سوز دانیشیر اوغلان- اوشاغیم

تاققیلدایر، آلله دا شاهیدی، قولاغیم

«پورت آرتور»، حریت، «مانجوریا» قاه- قاه

لا حول و لا قوة الا بالله!

آند اولسون اوتن گونلره، دیوانه اولوبلار

اسلامه ده، ایمانه ده بیگانه اولوبلار

بالله باشیم چیخماییر آیا نه اولوبلار

حریته- مریته مستانه اولوبلار

باه باه... گئنه باه باه... گئنه باه باه... گئنه باه باه

لا حول و لا قوة الا بالله!

آخ، آی کئچن ایللر، نولا بیر ده دولانایدین

تازه گئنه بئش یوز ایل اولونجا دایانایدین

علمی، ادبی، فضلی، کمالاتی دانایدین

ای بیلدیر، اینیش ایل، نولا اودلاره یانایدین!

تا ائیله مه ییدین ده بو غافل لری آگاه!

لا حول و لا قوة الا بالله!

بیلمم نه ایشیم واردی، باشیم هاردا قاریشدی

علم ایله بئله دوشمن اولان قوم باریشدی

تجدید وفابیرله معارفله ساریشدی

راحت یاتا بیلمم، منه غم موری داریشدی

ائتمکمی اولار بیر ده بو اویموشلاری اکراه؟

لا حول و لا قوة الا بالله!

میرزه علی اکبر صابیر

غم یئمه!

ماه کنعانین باتیب، ای پیر کنعان، غم یئمه!

تا گلستانین اولوبدور بیت احزان، غم یئمه!

ای دل محنت زده، اول شاد، لبریز سرور

کسب نامردی قیلار افکار وجدان، غم یئمه!

اولمادی مقصودیمیزجه دور چرخ کج مدار

قالمالی دیر بئیله حالت اوزره دوران پایدار:

قسمتیندیر، ائتگیلن هم روز و شب ناله، زار

ای رعیت، ای فقیر و فعله، دهقان، غم یئمه!

صبح تئزدن دور آیاغا، شامه تک چک زحمتی

گوجلولردن ده ائشیت هر نوع فحش و تهمتی

سن ذلیل اول، عیبی یوخ، قوی گوجلو چکسین لذتی

قوی سنی خوار ائیله سینلر خان و اعیان، غم یئمه!

ایشله قوی قدین بوکولسون، ایشله، آلنین ترله سین!

ایشله، آج قال، آج بهایم تک عیالین چرله سین

ظلمدن فریاد و دادی قوی دیلین ازبرله سین

غارت ائتسین روزینی ملا و بگ، خان غم یئمه!

چک گیلن عمرون چاتینجا، بینوا، آه و فغان

بئیله پنهان سرّیلر اولماز سنه هرگز بیان

ملا نصر الدین، «لسان الغیبه» اولدون ترجمان

روح پاکندیر سنین هر دم ثنا خوان، غم یئمه!

میرزه علی اکبر صابیر

لزگی قیزی

اتگینی چیرمیه رک

سامور چایدان کچنده سن

خفیف- خفیف اسه ن کولک

ئوپدی سنین گل اوزوندن ...

کونول دئدی: دایان بیر آز

او دلبیرین سیرینه دال

دئدیم تورا یاخین دورماز

اوچی گورموش اورکک مارال

آچدی خیال یلکنینی

سامور چایین باش بندینه

اورک دئدی: باغلار منی

او گوزلرین کمندینه

گلیب چخدین سن ساحله

آیاغینی ئوپدی چمن

نه من گلدیم، نه سن دیله

بودا کچدی عمریمیزدن ...

سن عمرینین گنج یاشیندا

آددیمینی سایا- سایا

گلیب کچدین داغ باشیندا

توستولنن بیر کومایا

اورک قالدی یانا- یانا

ایلک گوروشدن آیریلدیق بیز

سن او یانا، من بویانا

قالدی آیاق ایزلریمیز ...

صمد وورغون 1939

بنفشه

یارین نوباریسان بیزیم دیاردا

قیوریم تئللرینی سانا، بنفشه!

من سنی سئومیشم بیر ایلک بهاردا

کونلومی وئرمیشم سانا، بنفشه!

سنسن ازل گوندن منیم سرداشیم

گوزوندن آیریلسین آخار گوز یاشیم

گووده مین اوستونده دورماییر باشیم

بوراندا بوینونی یانا، بنفشه!

چیخمیشام سیرینه می لی، مزه لی

حیراندر حسننه ائللر گوزه لی

کونلوم اویلاغینی یاخین گزه لی

چوخلاری کوسندی مانا، بنفشه!

اوزونده گوردیگیم نه انتظار دیر؟

قلبینده واقفین سری می واردیر؟

گل اوندان سوز آچما، ایندی بهاردیر

باغریمی دوندرمه قانا، بنفشه!

بوینونی کج بورما گل ایننن بئله

من سنه سوز قوشوم، سن منی دینله

وورغونون شعریله، سنین حسننله

طبیعت گله جک جانا، بنفشه!

صمد وورغون 1937

جان اولماز ایسه

جان اولماز ایسه، سن تکی جانان یئتر منه

وصلین بو خسته کؤنلومه درمان یئتر منه

هیجرون جفاسی ائیله یاخوبدور بو کؤنلومی،

هر شب قاپوندا، ناله و افغان یئتر منه

ظلمت ایچینده، آب حیات ایستمز کؤنول،

لعلون، زلا‌لی چشمه ی حیوان یئتر منه

زاهد! قووارایسن منی میخانه‌دن بو گون!

روز ازلده یار ایله پیمان یئتر منه

گر چی،"خطایی"، گئتدی الوندن وصا‌ل دوست،

هر دم خیا‌ل دیده ده مهمان یئتر منه

خطایی(شاه اسماعیل)

گئتدی اول دلبر

گئتدی اول دلبر، بسی درد و بلا قالدی منه،

نی بلا، بل کیم، یوکوش جور و جفا قالدی منه

مونجا گلدیم من گدایه هئچ عنایت قیلمادون،

ائشیگونده قالدوغیم دست دعا قالدی منه

مژده گلدی دلستانومدن کی، قتل اولدی رقیب،

شکر کیم، بیگانه گئتدی، آشنا قالدی منه

آنجه کوکب کیمی، یاش تؤکدی، غموندن گؤز‌لریم،

یئر ایله، گؤگ ایله، کیواندا باخا قالدی منه

ای "خطایی"! زولفو تک آریندی یوز‌دن زنگبار،

دلبر چین و ختن، خوب "ختا" قالدی منه

شاه اسماعیل صفوی(خطایی)

انس و جن

بار الها سن بیزه وئر بو شیاطین دن نجات

انسانین نسلین کسیب، وئر انسه بو جین دن نجات

بیزدن آنجاق بیر قالیرسا، شیطان آرتیب مین دوغوب

هانسی رؤیا ده گؤروم من، بیر تاپا مین دن نجات

بئش مین ایلدیر بو سلاطینه گرفتار اولموشوق

دین ده گلدی، تاپمادیق بیز بو سلاطین دن نجات

بیر یالانچی دین ده اولموش شیطانین بیر مهره سی

دوغرو بیر دین وئر بیزه وئر بو یالان دین دن نجات

هر دعا شیطان ائدیر، دنیا اونا آمین دئییر

قوی دعا قالسین، بیزه سن وئر بو آمین دن نجات

ارسینی تندیرلرین گوودوشلاریندا اویناییر

کیمدی بو گودوشلارا وئرسین بو ارسیندن نجات

یا کرم قیل، کینلی شیطانین الیندن آل بیزی

یا کی شیطانین اؤزون وئر بیرجه بو کین دن نجات

اؤلدورور خلقی، سورا ختمین توتوب یاسین اوخور

بار الها خلقه وئر بو حوققا یاسین دن نجات

دینه قارشی(بابکی- افشینی) بیر دکان ائدیب

بارالها دینه، بو بابکدن، افشین دن نجات

(ویس و رامین) تک بیزی رسوای خاص و عام ائدیب

ویس ده اولساق، بیزه یارب بو رامین دن نجات

شوروی دن ده نجات اومدوق کی بیر خیر اولمادی

اولماسا چای صاندیغیندا قوی گله چین دن نجات

من تویوق تک، اؤزنینیمده دوستاغام ایللر بویی

بیر خوروز یوللا تاپام من بلکه بو نیندن نجات

«شهریارین» دا عزیزیم بیر توتارلی آهی وار

دشمنی اهریمن اولسون، تاپماز آهین دن نجات

استاد شهریار

صلح اولماسا

گول منی سن ایسته سن عومروم هدر اولماز

صلح اولماسا، اولاد وطن بخته ور اولماز

آزاده لیقی، صولحی سئویلر بیزیم ائللر

بیر یئرده کی، صولح اولسا، او یئرده ضرر اولماز

اودلار وطنین نازلی گوزه للر بورویوبدور

ائللرده مثل وارکی، گوزل سیز شهر اولماز

آهیم اودو بلکه ائله سین قلبینه تاثیر

نیسان سویونو ایچمه یه داشدان گهر اولماز

هیجران گئجه سی، من چکنی چکمه سین اغیار

ظننیم جه قیامت گونو بوندان بتر اولماز

زولفون اوزونو توتسادا، گویچک لیگین آرتیر

ظلمت گئجه لر اولماسا آیدین سحر اولماز

واحد سنه، غم چکمه رقابت ائدن اولسا

مین گول قووشا بیر یئره، بحر خزر اولماز

علی آقا واحد