آذربایجان این مهد تمدن در دامان مقدس و والای خود شخصیتهای ارزشمندی را پرورش داده که آوازهی شهرت آنها از مرزها نیز فراتر رفته است. یکی از این گنجینههای ادبی و عرفانی آذربایجان را میتوان استاد حکیم سید ابوالقاسم نباتی معروف به خانچوبان و مجنونشاه را با افتخار و مباهات تمام ذکر کرد. این شاعر وارسته و بزرگ در سال 1215 هجری قمری مطابق با 1179 هجری شمسی در قریهی اوشتبین از محال قرهداغ به دنیا آمد. پدرش میر یحیی از سادات جلیله و صاحب کرامات آن قریه بود؛ که اصل و نسب وی به حضرت پیامبر اکرم(ص) منتهی میشد چنانچه شاعر میگوید:
محترم اوغلییام آدیم نباتی
ذاتیمیز هاشیمی نسلیمیز عرب
ترجمه فارسی: فرزند شخص محترمی هستم؛ نامم نباتی است، ذاتمان هاشمی و نسلمان عرب است.
مادرش از زنان بسیار محترم و معزز آن محال میباشد. نباتی دوران جوانی خود را به حشمداری گذرانده و از طفولیت با دشت و کوه و زیباییهای طبیعت دلگشای آرازباران(ارسباران) انس گرفته بود. در تذکرهها و نسخههای چاپی از تحصیلات علمی و ادبی او چیزی ننوشتهاند ولی باید اذعان نمود که نباتی اولین شاعر آذربایجان بوده که به تمام مکاتیب فلسفی و عرفانی و ادبیات کلاسیک و السنهی عرب آشنایی کامل و مطالعهی وافری داشته و این الفت در اشعار زیبا و جاودانهی او کاملاً ملموس میگردد و از اینجا میتوان گفت که وی در عصر خود به طور یقین از علما و اساتید و عرفای عصر خود تلمذ نموده و حتی برخی از آیات قرآن را به نحو احسن به قالب شعر منتقل نموده؛ حسن آفرینش و قدرت کبریایی را ستوده؛ علاوه بر آن مطالعات بسیاری در دواوین مولای روم و شمس تبریزی و مخصوصاً حافظ شیرازی داشته و در اغلب اشعار خود به استقبال آنها شتافته و ارادت خود را به صورت آشکار به حافظ بیان کرده است.
نباتی همانند محمد فضولی و سید عظیم شیروانی و ملا پناه واقف دارای اشعار بسیار لطیف و زیبا و پرجاذبه است که این اشعار در مضامین عرفانی فوقالعاده مورد توجه ادب دوستان قرار گرفته و معروفیت و محبوبیت او را به قلههای رفیع رسانیده است. افزون بر همه علاقهی وافر نباتی به حضرات معصومین خصوصاً مولا علی علیه السلام و ذکر مدح و منقبت آنها مبین و مؤید ذوق لطیف و اوج دیانت شاعر است.
نباتی در آخر عمر حشمداری و زراعت را ترک کرده و گوشهنشینی و عزلت و انزوا را انتخاب نموده و مدتهای زیادی در مجاور آرامگاه عارف نامی شیخ شهاب الدین معتکف بوده و در این رهگذر مریدان و شاگردان بسیار زیادی داشته و این مریدان از تعلیمات و راهبری و طریقت وی با دل و جان بهره جستهاند.
نباتی با لحن بسیار زیبا و دلنشین قرآن را با حفظ قرائت مینموده است. نباتی در سال 1268 هجری قمری یا 1230 هجری شمسی فوت نمودند. میگویند او تاریخ وفات خود را پیشبینی کرده و به مریدان خود نیز این اتفاق را اظهار نظر نموده بود. دیوان اشعار ترکی نباتی با وجود اینکه چندین بار از روی نسخهی خطی و سنگی به وسیلهی بنیاد کتابخانه فردوسی طبع شده ولی خالی از اشتباه و نقصان نبوده و همان نقصان در نسخههای خطی نیز وجود داشتهاند؛ لذا روانشاد جناب آقای دکتر محمد تقی زهتابی بهطور اجمالی و گذرا برخی از اشتباهات و نقصانها را اصلاح و تدوین، و تصحیح کامل را موکول به آینده نمودند که متاسفانه اجل مهلت نداده دار فانی را وداع گفتند.
نمونه از آثار نباتی:
اولدی کؤنلوم یئنه بیر زولف چلیپا دلیسی
دوشدی زنجیره نه خوش یئرده بو سودا دلیسی
عور و عریان باش آچیق اوز چؤووروب صحرایه
قویدی مجنونی یاری یولدا بو صحـرا دلیسی
عاشق سـوختهدیر بولبول شیدا کی دگیل
کی اولوبدور دیهسن بیر گول حمرا دلیسی
رب ارنی دئیلن ذیکری دؤنوب موسایه
دشت ایمنده اولوب نور تجلی دلیسی
چوخلاری مست قیلیب ساقی میخانه عشق
گؤرمدی کیمسه منیم تک بئله رسوا دلیسی
دئمه فرهادایله مجنون دلیدیر بیر بری باخ
بیری شیرین دلیسیدر بیری لیلی دلیسی
کنج وحدتده تباه اولدی عزیز عؤمروم حئییف
اولمادی یار منه بیر بت زیبا دلیسی
خوشلیبدیر گؤرهسن هانسی مزارستانی
دیون اول زاهده ای بیر کوکه حلوا دلیسی
گول ایاغینده سحر وقتی ییخیلمیشدیم مست
بیری سسلندی کی ای بو گول رعنا دلیسی
بیر آییل گؤرکی نباتی نئجه اوراد ائلهر
ه یاتیبسان بئله ای بیر گؤز شهلا دلیسی
تیکمیشم گوز راهه بر جلادی گوزلر گوزلریم
دامه دوشمیش صیدتک صیادی گوزلر گوزلریم
یوخسه دیرسیز زاهدم من اولموشام خلوتنشین
اول صنمدن اوتری بو بربادی گوزلر گوزلریم
بیستون داغین گیدوب گزمک دگل منظورمیز
نقش شیرین تک همان فرهادی گوزلر گوزلریم
تا ائدوب عکس جمالین سینهمی لوح خیال
ششدر حیرتده برنرّادی گوزلر گوزلریم
برق عشقین آتش سوزانه یاخمیش باغرمی
یاش توکنده دجلهی بغدادی گوزلر گوزلریم
مکتب عشق ایچره تا ایتسون منی کامل عیار
اولموشام پا بسته براستادی گوزلر گوزلریم
قویمیم تا اوندان اوزگه کیمسه بو ویرانهده
روز و شب بو خاطر ناشادی گوزلر گوزلریم
پرتو مهر روخوندن تاکی بیلسون بیر نشان
هر طرف سیران ائدوب هریانی گوزلر گوزلریم
جملهی قرآن کتابی ائیله مکدن الورق
اوزگه مطلب یوخ همین بیر آدی گوزلر گوزلریم
محمل لیلی «نباتی» گوزدن اولدو ناپدید
من نه مجنونم کی بو اوتادی گوزلر گوزلریم
سیّد ابوالقاسم نباتی
سید ابوالقاسم نباتی ۱۹ اینجی عصرین آذربایجان ادبیاتی نین گؤرکملی سیمالارینداندیر. اونون نباتی، خانچوبانی، مجنونشاه و باشقا تخلص لرله یازدیغی اثرلر هله اؤز ساغلیغیندا الدن اله گزیر، ائلدن ائله یاییلیردی. شاعرین بیر چوخ شعرلری آذربایجان سرحدلرینی آشیب، تورکیه، اورتا آسیا اؤلکه لرینهده گئدیب چاتمیشدیر.
اونون اصیل تخلصی «نباتی»دیر اوبیریلر ایسه خلق طرفیندن وئریلن آیامالاردیر. بودا اونون ایشی، مسلکی و شیدالیغی ایله علاقهدار دیر.
او گنجلیک ایللرینده ائلین چوبانی اولموشدور. اونا گورهده ائلده «خانچونانی» آیاماسیله تانینمشدیر. او عین زماندا «گوران» صوفی فرقه سینه داخیل اولوب بَرک آیاقلی، محکم عقیدهلی پیرینه مسلکینه صادق، واله، شیدا و سرگشته اولموش و شیدالر کیمی یاشامیشدیر، بونا گورهده ائل ایچینده اونا «مجنون» و «مجنونشاه» دئمیشلر.
نباتینین دوغوم و اؤلوم ایللری دقیق معینلشدیریلمیشدیر. تحقیقاتچیلار اونون ۱۹ اینجی عصرین ایلک ایللرینده دوغولدوغونو قئید ائدیرلر. معلوم حقیقت بودورکی، نباتی جنوبی آذربایجان و قاراداغین «اوشتیبین» کندینده آنادان اولموش، بیر مدت اهر شهرینده، سونرا موغاندا یاشامیش دیر، قوجا یاشلاریندا دوغما یوردو اوشتیبینه گاییتمیش و اورادا وفات ائتمیشدیر.
آلا گؤزلوم، بو درد منی اؤلدورر،
سانما بو آزاردان آییلان منی
او زامان کی، اجل گولوم سولدورار،
قبریم اوسته اوخو، آی اؤلن، منی
موژگان اوخون چک بیر- بیر آت سینهیه،
معشوق گرک عاشیقینی سینایه
دئمه گینن دخی گلمه سینایه،
ائده بیلمز سندن آیری "لن" منی
هئچ گؤروکمور شفا اوزو بو درده،
یوخ، عزیزیم، چاره یقین بو درده،
قویون، باری، جان تاپشیریم بو درده،
ایندی کی، بیلمیسیز آی اؤلن منی
عشق بو خرابی توتدو تابینا،
منی سالدین زولفون پیچ و تابینا،
قوربان اولوم اورهیینین تابینا،
بیر یادا سالماسان آی ایلن منی
زولفون بورج عقرب بنزر یوز آیه،
بئله گون وار برابردیر یوز آیه،
نباتی، چاره یوخ دئسن یوز آیه،
سانج اجاق بیلمیرم آی ایلن منی
نباتی
باشینا دؤندوگوم، بو نئجه حالدیر،
دینمه میش دئییرسن: آی ندیر، ندیر؟
باشیم چیخماز منیم سنین دیلیندن،
بویور گینن گؤروم آی ندیر، ندیر؟
قوربان اولوم اوزوندکی هیلاله،
غمزه اوخون میندیر گینن هئی یایه،
نه باخیرسان مارال کیمی هئی آیه؟
جمالین یانیندا آی ندیر، ندیر؟
گؤزوم قان کاساسی، اورییم شیشه،
منی کاباب کیمی چکمیسن شیشه،
رقیبی گؤروم کی، دام کیمی شیشه!
ایللر ایللر چکه، آی ندیر، ندیر
نه باخیرسان او سلطانه، بو خانه؟
چوخ آداملر گلدی گئتدی بو خانه
گئنه بو گون ایشیقلانیب بو خانه،
بیلمیرم گؤرونن آینه دیر ندیر؟
حمد اولسون آللاها، گئتدی آ چیلله!
نباتی، آز قالدی گوللر آچیله،
بو مشکولوم، یارب، کیمدن آچیله؟
یار دستینده توتان آینه دیر ندیر؟
نباتی
منیم بختیم کیمی طاق و رواقین
فلک، گؤروم، دؤنسون او اوز بو اوزه!
گونش چیخار مگر سمت مغریبدن،
اگر بیر یول دیسین او اوز بو اوزه؟
هر گونوم هیجریندن دؤنوب بیر آیه،
گئجه- گوندوز ذکر ائلرم بیر آیه،
سنی تاری، اوزون گؤستر بیر آیه،
هئچ گؤروم اوخشارمی او اوز بو اوزه؟
کؤوکب طالعین اولدو سونبوله،
یاخشی مقابل ائت گونو سونبوله،
قویما دسته لنسین سونبول سونبوله،
بیر دؤندر خرمنی او اوز بو اوزه
آدم یئین باری دانه بیلمنم،
گؤرموشم خالینی دانا بیلمنم،
دیلبر، سندن اؤزگه دانه بیلمنم،
عبث منی آتما او اوز بو اوزه
نباتی، غملییم، مئی تؤک ایاغه،
پله تک قورولدوم دوشدوم آیاغه،
بوندان آرتیق منی سالما آیاغه،
سایل کیمی دوروم او اوز بو اوزه.
نباتی
آمان- آمان منی بیر زولف یار یاندیردی!
گؤرون منی نئجه بو زهرمار یاندیردی!
چکیب هارای، قیلیب نؤوحه ائیلرم فریاد،
نه گؤزلوسوز، منی بیر گولعزار یاندیردی!
قیلیب کباب منی، چکدی شیشه هر ساعت،
تؤکوب گؤزوم یاشینی، زار- زار یاندیردی
نئجه دئییم کی، منی یاندیریب نه غایتده،
مجوس آلوس و کیمی تؤکدو خار یاندیردی
او جادو گؤز، سنه قوربان، منی بو حاله سالیب،
سنه گمان کی، منی روزگار یاندیردی؟
خزان اولاندا، دئییرلر شجر تؤکر برگین،
خزانی گؤر کی، منی نو باهار یاندیردی
نه جام وصل ایچیب، نه گول مراد دریب،
عبث– عبث منی رنج خومار یاندیردی
نباتی، ائتمه شیکایت کی، اود توتوب یاندیم،
او بینوانی دا چوخ آشکار یاندیردی
نباتی
آه کی، گؤردوم گئنه بیر بت مه پیکری،
مو- کمر و غنچه لب، گول رخ و شوخ– منظری
بیر صنمی شوخ و شنگ، سیم– بر و لاله رنگ،
زولف سیاهین گؤرن ناره یاخار عنبری
نافهی آهوی چین سنده دیر، ای نازنین،
باد صبا تک عبث ائتمه منی سرسری
گئتدی الیمدن، اینان، ساقی، آماندیر، آمان،
باغریمی قان ائیلمه، وئر منه اول ساغری!
هیکل جان دیر بوس اؤز حیرض یمانی کیمی،
سانما کی، افسانه دیر، حفظ ائله بو گؤوهری
کؤنلومون آیینه سی ژنگ غم آلمیش گئنه،
دور، سنی تاری، گتیر نسخهی اسگندری
پرده اوزوندن اگر سالسا منیم دیلبریم،
ترک قیلر بت پرست بتکدهی آذری
جام مئی عشقدن دایم اولور بی نصیب،
اولمایا تا عاشیقین مشقی روخ دیلبری
مات قالیر متصل بادییهیی تیهده،
اولمایا تا سالیکین خیضر کیمی رهبری
کاغذ زرکش گتیر، وئر منه زرین قلم،
تا کی، من انشاء قیلیم عشقده بو محضری
چونکی تامام ائیلهدیم من بو طربخانهنی،
حاضر ائدین سیز او دم مانییی صورتگری
اوندا منیم شکلیمی، صورت دیلداریمی،
نقش ائده بو صفحه ده، شاد ائده بو کافری
گئتدی نباتی اؤزو، قالدی سؤزو یادگار،
عاشیق اولانلار گزر، آختاری بو دفتری
سیّد ابوالقاسم نباتی
آه، بیلمم کی، نئچون بیزدن گئنه یار اینجیمیش،
بوی آیاق آلتیندا قالمیش، سانکی شاهمار اینجیمیش
بند ائدیب طرف بناگوشوندا مشکین زولفلرین،
یوخسا باد اسمیش، داغیلمیش لاله روخسار اینجیمیش
قویمادین بیر دم باخیم اول چشم مستین دؤورونه،
بیز نه قیلدیق تا کی، بیزدن چشم دیلدار اینجیمیش؟!
هارداسان، ای بینوا مجنون، ائشیت آوازیمی،
گل دخی بسدیر کی، سندن دشت و کوهسار اینجیمیش
کنج خلوتدن آیاق دیشقاری باسما بیرده سن،
قوی گولو الدن کی، سندن صحن گولزار اینجیمیش
ترک امید ائت تمام آشنا و دوستدن،
بیل یقین واضح کی، سندن یار و اغیار اینجیمیش
بو نه مذهب دیر، نه آیین، ای نباتی، بیر اوتان،
سن نه کافرسن کی، سندن جمله کفار اینجیمیش؟!
نباتی
ائیله مستم بیلمزم کیم، مئی نه دیر، مینا ندیر!
گول ندیر، بولبول ندیر، سونبول ندیر، صحرا ندیر!
اود توتوب جانیم سراسر یاندی، اما بیلمدیم
دیل ندیر، دیلبر ندیر، باشیمدا بو سئودا ندیر؟
بیلمدیم عمرومده هئچ بیر کفر و ایمان هانسی دیر،
احمد محمود کیمدیر، موسی و عیسی ندیر؟
شاهباز اؤوج وحدت، واحد و حی و قدیم،
خالیق ارض و سما اوْل فرد و بیهمتا ندیر؟
صدر ائیوان جلالت، شمع بزم کاینات،
آفتاب عرش عزت "لافتا ایللا" ندیر!
طورحاتی قوی کناره، رقصه گل دیوانه وار،
گل، خرابات ایچره گؤر بو شوریش و غووغا ندیر!
دورد صافی گؤزله مک واختی دئییل، ساقی، آمان!
شیشه وئر، پئیمانه وئر، ساغر ندیر، صهبا ندیر!
دور، گؤزون قوربانییام، مستانه گل، ریندانه وئر،
چوخ دئمه جمشیددن، اسگندر و دارا ندیر!
لؤوحش لله، کیمدی بیلمم، عشق دیوانین یازان،
عاشیق و معشوق کیم دیر، وامیق و عذرا ندیر!
شاهید خلوت نیشینیم ائتدی روخسارین عیان،
عاشیق دیوانه، گل گؤر ظاهر و ایخفا ندیر!
یئتدی عمرون آخیره، سن بیر، نباتی، بیلمدین،
کیمدی بو گؤزدن باخان، یا دیلده بو گویا ندیر؟
سیّد ابوالقاسم نباتی
جانا اود ووردوم اؤزوم، پروانه لردن کوسموشم
تا کی مجنون اولموشام، دیوانه لردن کوسموشم
بیر غلط سؤزدور کی دئیرلر گنج اولور ویرانه ده
گنج یوخ، ویرانه چوخ، ویرانه لردن کوسموشم
حاصیلیم اولدو تجرددن ندامت گوشه سی
ایندی او باش آغریدان افسانه لردن کوسموشم
من ائشیتدیم، او گولون مئیخانه لردی منزیلی
اصلی یوخ گؤردوم گلیب مئیخانه لر دن کوسموشم
خانیمانیمدان منی سالدی نباتی دربه در
عقله باخ مجنون کیمی بیگانه لردن کوسموشم
نباتی
گئت دولانگیلن، خامسن هنوز
پوخته اولماغا چوخ سفر گرگ
مرغ قافیله همزبان اولـوب
دؤوره وورماغا بال و پر گرگ
کوه عشقه گل، گئتمه بی دلیل،
غول دنگ تک دوشـمه چوللره
تا کی سالیکه رهنمون اولا،
خیضـر ره کیمی راهبر گرگ
یوخ یالان دئدیم هرزه سؤیله دیم،
واضحین دئییم، دوغرو سؤیله ییم
حققه عارفی واصیل ائتمگه،
بیر دوداقلاری گول شکر گرگ
زولفی عنبرین خالی نازنین،
غنچه تک دهان، قاشی جان سیتان
شاه گولروخان، ماه بی قرین
نسترن کیـمی سیمبر گرگ
لاله تک أوزو آل یاناق اولا،
تازه گول کیمی تر بوخاق اولا
آغ آیاز أوزو آیدان آغ اولا
قاشلاری اونا هم سپر گرگ
همعینان اولا مهر و مار ایله
هم زبان اولا نور و نار ایله
زولفو بحث ائده شاهمار ایله
گنج سینه سی پر گؤوهر گرگ
حققه آشـینا، خلقـدن جدا،
ائیله میش اولا نفـی ماسوا
ترک ائده بوتون یاردان ادا
اول مسیح تک بی پدر گرگ
قویگیلن قدم دیره لاجرم،
نقش بوتده گور سیرر وحدتی
بو چگونه دن واقیف اولماغا
بیر جنون حق، مرد أر گرگ
آز دانیشگیلن، اولگیلن خمـوش،
ائتمه عالمی سیرر عشقی فاش
بوردا دورما چوخ، گئچ بو ورطه دن
بو مقوله ســؤز مختصر گرگ
منع قیلمایین چوخدا زاهیدی،
عذرو وار اونون، عاشیق اولماییب
او عبث یئره خلق اولونماییب،
باغبانه بیر کلّه خر کرگ
جد و جهد قیل، عارف اول، گؤزوم،
علم عشقدن اولما بی نصیب
جوم بو بحره بیر، تاپ او گؤوهری
عاشقم دئین ترک سر گرگ
راه پر خطر، بخت واژگون،
زولف یار تک شب سیاهگون
ایندی غئیبدن خان چوبانینا
نخل طوردن بیر شرر گرگ
هر خسیسه گل ائتـــمه التــجاءِ
اولماز اؤزگه دن حاجتین روا،
مشکول آچماغا شاه لافَتی
عنتر اولدورن شیر نر گرگ
بو جواهیرین یوخدو قیمتی،
آچگیلن گؤزوم یاخشی سئیر قیل
هر بیری ده یَر چین خراجینا،
موفته وئرمرم، سیم و زر گرگ
بیر گوزل جوان ایسترم، همان
کیم بو سؤزلری ائیله سین روان،
هاردا دیر دئسین بیر شکر زبان
کیم بو سؤز منه عامی تر گرگ
ساقی! گل منه جام عشقیدن
بیر کرم قیلیب اؤیله مست قیل،
تا دئسینله خلق لال اوتورماغا
بو نباتی تک بخته ور گرگ
سید ابوالقاسم نباتی
صبا منـدن سؤیله او گولعذاره
بولبول گولوستانه گلسین گلمه سین؟
بو هیجران دوشگونو، ایللر خسته سی
قاپیـنا درمانه گلسین گلمه سین؟
من قوربانی اولوم عنبر تئللرین
غنچه دوداقـلارین، پسته دیللرین
او لاله رخسارین، مشکین خاللارین
اودونا پروانه گلسین گلمه سین؟
گؤزوم چوخ حسرتدیر خومار گؤزونه
گونش جمالینا شَکـر سؤزونه
اوتانیرام نئـجه دئیـیم أوزونه
دردین خسته جانه گلسین گلمه سین؟
دولاشدیـر بوینوما شمشاد قولونو،
قوجاقلاییم، قوجوم اینـجه بئلینی
لعل لبین أمیم، سوروم دیلیـنی
ایستر ألی جانه گلسین گلمه سین!
نباتی ایسته مز سنسیز دونیانی
عزّتی، حؤرمتی، شوکتی، شأنی
بیر زادا قالمایبدی داها گومانی
بو باش او میدانه گلسین گلمه سین؟
سید ابوالقاسم نباتی
ایتدی منی غم تاپداغی بیر گوزلری خوممار، بیر دیلبر عییار،
ساقی منه وئر لوطفیله بیر ساغرِ سرشار، غمدن منی قورتار
یوخ غایتی تقریر ایله سم مین گئجه- گوندوز، شرح غم عشقی،
پایانا یئتیشمز، نه قیلیم درد دیل اظهار، مین گیزلی سؤزوم وار
ائتمین منی مجنونا برابر سیزی تانری، ای اهل خرابات،
گؤردو نئچه یول یارینی اول عاشیق حررار، اول ساکین کوهسار
الله بیلیر من کیمی بیر عاشیق محروم، دونیادا تاپیلماز
شاهیددی بو احوالا ایکی دیده خونبار، هم آه شرر بار
هر دم دیلرم چاره اجلدن غم هیجره، گلمز کی نه حاصیل
قالدیم بئله بو دردیله بی مونیس و غمخوار، بی یار و مددکار
ای عشقه دوشن عاشیق بیچاره، یقین بیل! کیم دادا یئتن یوخ،
من ائیلمه دیم دوغروسو آللاهیما اقرار، خوشدورمنه زوننار
مسدود اولوب چار طرفدن منه، یاران، ابواب فتوحات،
گویا کسیلیبدیر منه بیر محرم اسرار، بیر وفادار
افسون و فسونون اثری اولمادی هرگیز، اول طورفه نیگارا،
آسان ایشیمی ورد و دوعا ائیله دی دوشوار، قالدیم بئله ناچار
نه عقلده کام اولدو مؤیَسسر، نه جونوندا، ای عارف سالیک،
سن مندن ائشیت، بیر گوله اول طالیب دیدار، اگلش بئله بی کار
فاش ائتمه گیلن سررینی هر جاهیل و خامه، اول عاشیق کامیل،
سن اولماگیلن من کیمی هیجرانا گیرفتار، مهجور و دیل افگار
هیجران دئمیش اول دم، قلم اود دوتدو، آلیشدی، آهیم شرریندن،
بیر خنجر خونریز گتیر، باغریمی بیر یار، بیر گؤر کی نه لر وار!
زهر ائیله دیلر بو ایکی گون دیرلیگی بالله! من عاجیر زارا،
کور ائتدی منی جؤوریله بو چرخ ستمکار، جاندان نئجه بیزار!
چوخ ائتمه شیکایت ستم چرخدن، ای دیل! خوش شیوه دگیل بو،
ایسترسن اگر گؤرمیه سن طعنه ی اغیار، آه ائیلمه، زنهار!
اول سنگدیلین باشینا چوخ دؤیمه نباتی! والله کی یانارسان،
تؤک قانلی سیرشکین، دهء گیلن صدقیله تکرار: یا حیدر کرار!
سید ابوالقاسم نباتی
اولدی کؤنلوم یئنه بیر زولف چلیپا دلیسی
دوشدو زنجیره نه خوش یئرده بو سئودا دلیسی
عور و عریان، باش آچیق، اوز چئویریب صحرایه
قویدو مجنونو یاری یولدا بو صحرا دلیسی
عاشیق سوخته دیر، بولبول شئیدا کی دگیل؛
کی اولوبدور دئیه سن بیر گول حمرا دلیسی!
ربّ اَرنی دیلنین ذیکری، دؤنوب موسایا
دشت ایمنده اولوب نور تجلی دلیسی
چوخلارین مست قیلیب ساقی میخانه عشق
گؤرمدی کیمسه منیم تک بئله رسوا دلیسی
دئمه فرهادیله مجنون دلیدیر بیر بری باخ
بیری شیرین دلیسیدر، بیری لیلی دلیسی
کنج وحدتده تباه اولدی عزیز عؤمروم حئییف!
اولمادی یار منه بیر بوت زیبا دلیسی
خوشلاییبدیر گؤره سن هانسی مزارستانی
دیون اول زاهیده ای بیر کؤکه حالوا دلیسی
باشینی آز یئره دؤی، دنگ صیفت، ای حیوان!
آلمادی جنّتی بیر آرپایا مولا دلیسی
گول ایاغینده سحر واختی ییخیلمیشدیم مست
بیری سسلندی کی ای بیر گول رعنا دلیسی
بیر آییل گؤر کی نباتی نئجه اوراد ائیلر
نه یاتیبسان بئله؟ ای بیر گؤزو شهلا دلیسی!
سید ابوالقاسم نباتی