پوپکم

پوپک شیرین سخنم

اینچنین فارغ از این شاخه به آن شاخه مپر

اینهمه قصه شوم از کس و ناکس مشنو

غافل از دام هوس

در بر هر کس و ناکس منشین

پوپکم

پوپک شیرین سخنم

تویی آن شبنم لغزنده گلبرگ امید

من از آن دارم بیم

کاین لجنزار تو را پوپکم آلوده کند

اندرین دشت مخوف

که تو آزادیش ای پوپک من

می خوانی

زیر هر بوته گل

لب هر جویه آب

پشت هر کهنه فسونگر دیوار

که کمین کرده تو را زیر درختان کهن

پوپکم دامی هست

گرگ خونخواره بدکاره بد نامی هست

سالها پیش

دل من

که به عشق دل تو ایمان داشت

اندرین مزرع آفت زده شوم حیات

شاخ امیدی کاشت

چشم به راه تو بودم

که تو کی می آیی

بر سر شاخه سر سبز امید دل من

که تو کی می خوانی

پوپکم

یادت هست

در دل آن شب افسانه ای مهتابی

که بر آن شاخه پریدی

لحظه ای چند نشستی

نغمه ای چند سرودی

گفتم این دشت سیه

خوابگه غولان است

همه رنگ است و ریا

همه فسون است و فریب

صید هم چون تویی

ای پوپک خوش پروازم

مرغ خوش الحان خوش آوازم

به خدا آسان است

این همه برق که روشنگر این صحراست

پرتو مهری نیست

نور امیدی نیست

آتشین برق نگاهی ز کمینگاهیست

همه گرگ و همه دیو

در کمین تو زیبایی تو

پاکی و سادگی و رعنایی تو

مرو ای مرغک زیبا

که به هر رهگذری

همه دیوند کمین کرده نبینند تو را

دور از دست وفا

پنهان از دیده عشق نفریبند تو را

دکتر علی شریعتی

رهایی نیابد به ترفندها

گرانبار شد، گوشم از پند ها 

برآنم، که تا بُگسلم بَندها

هر آن دل، که شد بسته ی دام ِ عشق  

رهایی نیابد به ترفندها 

پرستنده ام بر تو، ای خانه سوز 

کجا ترسم، از شرم ِ پیوند ها 

ز تنهاییم، باغ ِ دل تیره بود  

تو جانش دمیده به لبخند ها  

کنون، چامه گویم بران روی و موی 

در آغوش ِ هر چامه، گل قندها 

به افسون ِ آن چشم ِ مستت که هست  

مرا تکیه پروردِ سوگندها 

که از شور ِ مهرت، چنان سرخوشم  

که بر کام ِ دل، آرزومندها  

مرا بندگی بین و در سایه گیر  

که شرط است، لطف از خداوندها

تو نور ِ دلی، ای فروزنده بخت 

که بازت نجویم همانند ها 

خوش آندم، که افشانمت جان به پای  

چو بر گونه ی آذر، اسپند ها  

فریدون توللی

ای فریاد!

خانه ام آتش گرفته ست، آتشی جانسوز  

هر طرف می سوزد این آتش  

پرده ها و فرش ها را، تارشان با پود  

من به هر سو می دوم گریان  

در لهیب آتش پر دود 

وز میان خنده هایم تلخ  

و خروش گریه ام ناشاد 

از دورن خسته ی سوزان 

می کنم فریاد،  

ای فریاد! 

ای فریاد...

خانه ام آتش گرفته ست، آتشی بی رحم  

همچنان می سوزد این آتش  

نقش هایی را که من بستم به خون دل 

بر سر و چشم در و دیوار 

در شب رسوای بی ساحل  

وای بر من، سوزد و سوزد  

غنچه هایی را که پروردم به دشواری  

در دهان گود گلدان ها 

روزهای سخت بیماری 

از فراز بام هاشان، شاد 

دشمنانم موذیانه خنده های فتح شان بر لب 

بر من آتش به جان ناظر  

در پناه این مشبک شب 

من به هر سو می دوم، گریان ازین بیداد  

می کنم فریاد، 

ای فریاد!  

ای فریاد... 

وای بر من، همچنان می سوزد این آتش 

آنچه دارم یادگار و دفتر و دیوان 

و آنچه دارد منظر و ایوان  

من به دستان پر از تاول

این طرف را می کنم خاموش

وز لهیب آن روم از هوش

ز آن دگر سو شعله برخیزد، به گردش دود  

تا سحرگاهان، که می داند که بود من شود نابود  

خفته اند این مهربان همسایگانم شاد در بستر  

صبح از من مانده بر جا مشت خاکستر  

وای، آیا هیچ سر بر می کنند از خواب  

مهربان همسایگانم از پی امداد؟ 

سوزدم این آتش بیدادگر بنیاد 

می کنم فریاد، 

ای فریاد!  

ای فریاد...

مهدی اخوان ثالث

دانیشاق

عاشق باغرینا باس صدفلی سازی

مین جوابلی بیر سئوالدان دانیشاق

میدان قوراق، صحبت آچاق، ساز توتاق،

گل یاناقلی، قوشاخالدان دانیشاق

قوی سوز آلیم بیر گناهسیز دوداقدان

دشمن باخیب حسد چکسین اوزاقدان

یار بزه نیب چخان زمان اوطاقدان

یاشینداکی گللی شالدان دانیشاق

وورغون دئیه ر، بیر دردبیلن یار اولسون

زلفی بولوت، آغ سینه سی قار اولسون

یاخشی گونده، یامان گونده وار اولسون

قدر بیلن احل حالدان دانیشاق

صمد وورغون 1937

سنبل

سنبلوم، سنبلوم، ساری سنبلوم!

آدینا سوز قوشوم باری، سنبولم!

ائللر حسرتی در بو امری وئرن،

شیرین گئجه لرده یوخوما گیردن

یاشیل تارلامیزین منظره سی در

خرمن اوستونده کی آنا سسیدر

سنبلوم، سنبلوم، ساری سنبلوم!

کونلومین قوناغی، یاری سنبلوم!

قاباقدان آل گییب گلنده بهار،

ائللر سنی آنار، سنی سلاملار

گوز اوسته یئرین وار بیزیم وطنده

بویوک بیر ئولکه نین گوزی وار سنده

سنبلوم، سنبلوم، ساری سنبلوم!

سنمی سن چیچگم، سنمی سن گلوم؟!

قالدیرسین باشینی گوگلره ساری

گنیش خرمنلرده درز تایلاری

باخدیقجا دشمنین گوزی قارالسین،

خزان یارپاغی تک اوزی سارالسین...!

صمد وورغون 1937

فصل نو باهار

ساقیا دولدور قدح چون یئتدی فصل نو باهار

مرغزار اولدی چمن سویله ر چمنده مرغ زار

گول چمنده پادشاه اولدی بزتدی مجلسی

لاله گلدی قوللوغا توتدی شراب خوشگوار

صبحدم بستانه ساری گل گشت اوچون عزم ائیله دیم

باغچادا گوردوم کی چیخمیش بیر حبیب گلعذار

دیشی اینجو، گوزی جادو، خالی هندو، بئلی مو

ساچی سنبل، خالی فلفل، اوزی چون گل، آغزی دار

خوب منظر، گوزی کافر، کیپریگی خنجر، قاشی یای

قد صنوبر، بویی عرعر، لاله ی تر، شول نگار

یوزی نون و گوزی عین و اوزی ری قامت الف

ساچی جیم و خالی میم و یوزی نقطه خط غبار

دلبریم بیر قیل بهاسی قیمتی دورد اقلیمه

بیری مصره، بیری چین و بیری هند و بیری لار

معرفتدن کوثر اولدی هم «نسیمی» چاکری

نسبتی یوخدور اونونلا عین دین و اختیار

نسیمی

باهار اولدی

باهار اولدی گل ای دلبر تماشا قیل بو گلزاره

بوراخدی غنچه لر پرده، بشارت بولبول زاره

شقایق پرده دن چیخدی بویاندی باغ ایله بستان

ایرشدی گلشنی حسنون بویاندی رنگ ازهاره

منی منع ائتمه ای زاهد، گوونمه ذکره ای صوفی

کی سن مغرورسان ذکره منم مشتاق دیداره

کی هر بلهم اضل بیلمز ندور کی عشقین احوالی

ایرشمز قاصرین عقلی بو مغلق سر اسراره

عبیر و مشک و عنبر تک ریاحین دن چمن دولدو

سحرده طعن ائده ر ساچون نسین مشک تاتاره

کی چیخدی غنچه دن سنبل گریبان چاک ائده ر من تک

دلیندی غصه دن باغریم، سن ائتمه اوره گیم پاره

چمنلر مختلف اولدی هزار الوان چیچک لردن

آچیلدی نرگس و لاله و نسرین، شکوفه گلدی اشجاره

آچیلدی نرگس و لاله توتوبدور یاسمن چادر

سؤیودلر ارغوان تیتره ر، قمیشلر یئتدی انهاره

بنفشه گول تماشاسی غنیمت بیل کی بئش گوندور

ساتار معشوقه گول حسنون خریدار اول بو بازاره

ییغیلدی جانینا جانی، دمی عیسی نسیمی نین

وصال دردینه درمان ایرشدی جان بیماره

نسیمی

دورنالار

بیر زامان هاوادا قاناد ساخلایین

سوزوم واردیر منیم سیزه، دورنالار!

قاتارلاشیب نه دیاردان گلیرسیز؟

بیر خبر وئرسه نیزبیزه، دورنالار

سیزه مشتاق دورور بغداد ائللری

گوزله یه- گوزله یه قالیب یوللاری

آستا قاناد چالین، غافل تئللری

حیف دیر، سالار سیز دوزه، دورنالار!

خیلی وقتدیر یارین فراقیندایام

پروانه تک حسنین چراغیندایام

بیر آلا گوزلی نین سوراغیندایام

گورونورمی، گورون گوزه، دورنالار!

من سئومیشم آلا گوزون سورمه سین

بدنظر کسیبن، زیان وئرمه سین

ساقین گزین، لاچین گوزو گورمه سین

قورخورام صفینیزی پوزا، دورنالار!

نازنین- نازنین ائدرسیز آواز

روحلار تازه لنیر، اولور سرافراز

«واقفین» ده کونلو چوخ ائدر پرواز

هر دم سیزین ایله گزه، دورنالار!

ملا پناه واقف

آغلادین

منی غرق ائله دین غم دریاسینا

ای چشم خماریم، نئچون آغلادین؟

ای گوزوم، نه دگیب کوکرک کونلونه؟

ای شیرین گفتاریم، نئچون آغلادین؟

گردنینده زلفون تر سنبل کیمی

سونادان اوزولموش قارا تئل کیمی

سن گرک گوله سن قیزیل گول کیمی

ای لاله رخساریم، نئچون آغلادین؟

اولمایا سن منی بی اقرار ساندین

ظرافت ائله دیم، اونا ایناندیم

نه دگدی کونلونه، نه دن بولاندین

دیشلری مرواریم، نئچون آغلادین؟

باغریم باشین شان- شان ائله دین، دلدین

دونوم گوزلرینه، آز آغلا، اولدون

دئیه ردین، گولردین، بئله دئییلدین

منیم جادوگریم، نئچون آغلادین؟

هر کس گورن دمده اوز سیرداشینی

مگر توکر قاباغینی، قاشینی؟

اودا یاخدین جگریمین باشینی

واقف دئییر: دلداریم، نئچون آغلادین؟

ملا پناه واقف

غریبه دیر

آراز آخیر فریاد ائدیر

کوره باخمیش بالاجادیر

اما یامان هارای لیدیر

هشیرلیدیر

آراز آخیر جوشا- جوشا، داشا- داشا

قاققیلداشا- قاققیلداشا

سینه گریر گاه بو داشا، گاه او داشا

آراز آخیر نریلده یه- نریلده یه

«من ده وارام، وارام!» دئیه

آراز آخیر، کوره چاتیر

بیرله شیرلر

بوردا ایتیر اونون آدی

سوندان سونا آخان چایا

کور دئدیلر

آراز دئیه ن هئچ اولمادی

غریبه دیر، غریبه دیر!

بختیار وهاب زاده

قدرینی بیلمز

فراقی چکمه ین عاشیق، وصالین قدرینی بیلمز

جمیله اولمایان واصیل، جمالین قدرینی بیلمز

شب اسراده قوسینین ایکی نصف ائیله دی آیی

بو معجزدن اولان غافیل، هلالین قدرینی بیلمز

دوداغین سلسبیلیندن خبردار اولمایان جانسیز

اونون ماهییتی اود دور، زلالین قدرینی بیلمز

مدور نقطه ی خالون، ببک دن عینینه قوندی

ببک سیز قالسین اول گوزکی بو خالین قدرینی بیلمز

نهالون اعتدالیندان، اوتانار سدره و طوبی

بو قدی بنزه دن سروه، نهالین قدرینی بیلمز

سنی سندن دیلر کونلوم، نه دونیانین زر وگنجین

کی اول مالی سئون جانسیز، بو مالین قدرینی بیلمز

اوزوندور پرده آللاهین یمینی، کعبه سی، بیتی

یمینی بیلممیش هر کیم شمالین قدرینی بیلمز

گونش ماه تمامیندن زواله اوغراشور هر گون

نه دن شول آفتابی بی زوالین قدرینی بیلمز

لب لعلون وصالیندان جدا اولماق منه دوشمز

بو ذوقی بیلمه ین صوفی، بو حالین قدرینی بیلمز

"نسیمی" صوفی دگیشمز غموندن گئیدیگی شالی

کی اول صوفی صفاسیزدور بو شالین قدرینی بیلمز

نسیمی

آنا

ای خاقانی، بو دنیادا هر زمان

آنان وئرمیش زحمتیله سنه جان

سو، چوره یین قیت اولسادا آتمادین،

یوردون اولدو بو عذابلی، دار شروان

هئچ بیر کسه سن اولمادین طفیلی

کومک آلدین آللاهدان و آنادان

سن اوتوردون کولگه کیمی آنانین

چهره سینین کولگه سینده آن به آن

ای آق قارتال! نه وقته دک اولاجاق

آنا یوردو وجودونا آشیان؟

نه وقته دک، عیسی کیمی آتاسیز

آنا ایله تانیسینلار سنی؟ قان!

بیر دفعه ده خضر کیمی یوخا چیخ

بسدیر اولدون آنانلا همخانمان!

سن قیمتلی بیر درسن، ندندیر

اولدون آنا آستاناسیندا پنهان؟

سن عقللی اولادسانسا دیله گل

آنا کیمی اوزونو دانلا بیر آن

هر نه ائتسن آنا حقین اونوتما

بیل، آناندیر سنه ائده ن جان قربان

بو آنانین خاطرینه، دشمنده ن

گلن درده دوزوب، سن اول مهربان

قورخ اوگونده ن، بیر گون سنی تک قویوب

ابدیلیک آنان کوچر دنیادان

خاقانی

آنا

بیر جوجوق ایدیم یئره گومدیلار سنی

حیاتا قانادسیز آتدیلار منی

باخ نئجه پوزولوب عمرین گلشنی

حیات سن سیز منه زنداندیر آنا!

قوینوندا بسله نر گوزل دیلکلر

لاییقدیر سجده یه سنه ملکلر

نرده سن، گوزلریم هپ سنی بکلر

باخ اولادین ناسیل گریاندیر آنا!

سن بیر گونش ایدین، دوغدوندا باتدین

یازیق اولادینی غملره آتدین

بیر جواب وئر، هانکی مرادا چاتدین

تورپاقلاردا نئچه زماندیر آنا!؟

بیر آه چکسم سنسیز قوپمازمی طوفان؟

عزیزیم آنا جان، گوزوم آنا جان

یوموق گوزلرینی آچ دابیر اویان

ایندی زمان باشقا زماندیر آنا!

ییخیلیب پایینه اولمک ایسته رم

آنالیق مهرینی گورمک ایسته رم

سنی گورمک ایچون اولمک ایسته رم

تسللیم آه ایله فغاندیر آنا!

صمد وورغون

داغلار 3

اوستوندن کاروان یئریمز

سیخدیر دومانلارین داغلار

یایدا- قیشدا هئچ اریمز

قوزئی لرده قارین، داغلار

او قیز یالدان تک آشاندا

ساچ کمره دولاشاندا

آتدان دوشوب یول آشاندا

من اولوم زوارین داغلار

لاچین لارین گویدن انمز

قایالارین باخار دینمز

یامان گونده اوزون دونمز

پوزولماز ایلغارین داغلار

اوچی گزر اوغرون- اوغرون

ماراللارین دوشر یورغون

قوناق گلیب سیزه «وورغون»

سئویلسین گلزارین داغلار!

 صمد وورغون

داغلار 2

یئنه نه دورورسان پهلوان کیمی

چیرماییب قولونو مردانه، داغلار!

کونول یئنه بحر بی پایان کیمی

سسله نیر چالخانا- چالخانا داغلار!

من چوخ ایسته ردیم کی، سنین هئچ زامان

اورتمه سین او دلبر حسنینی دومان

ائلین ضرریندن منفعت اومان

بویانسین دئمیشم، آل قانا داغلار

زیرونده کی سوگود گوگلره چاتیر

کولگه سینده یورغون یولچولار یاتیر

مارالین، جئیرانین مین شیوه ساتیر

سئویندیر بو یئرده یانانا داغلار

چوخ گوزل اولورسان ائللر کوچنده

سویوندان گلینلر، قیزلار ایچنده

قی ووروب ترلانین یئل تک کئچنده

بیر ولوله دوشر هر یانه داغلار

صمد وورغون