محرم ایدیم

خوش اول زمان که حریم وصاله محرم ایدیم

نه مبتلائی بلا و نه مبتلا غم ایدیم

گذردیم ایتلرین ایچره فضائی کوینده

یئریم بهشت برین ایدی من بیر آدام لیدیم

همیشه سجده گهیم خاک آستانه ن ایدی

بو اعتبار ایله بیر سر بلند عالم ایدیم

گدای کوئین ایدیم بئیله ذلّتیم یوخ ایدی

سریر سلطنت قربده معظم ایدیم

زمان زمان اثر پرتوی جمالیندن

معالج دل پر درد و چشم پرنم ایدیم

زیاده غمزده یم هجر ایله خوش اول گونلر

که من بو غمزده لیکدن زیاده خرم ایدیم

فضولی اولماز ایمیش محنت و فراقه مفید

بو ذوق ذکر که بیردم یاره همدم ایدیم

فضولی

نه ایمیش

ای خوش اول مست کی بیلمز غم عالم نه ایمیش

نه چکر عالم ایچون غم، نه بیلیر غم نه ایمیش!

بیر پری سلسله‌ی عشقینه دوشدوم ناگه

شیمدی بیلدیم سبب خلقت آدم نه ایمیش؟

واعظ اوصاف جهنم اوخور، ای اهل ورع!

وار اونون مجلسینه! گؤر کی جهنم نه ایمیش!

اوخو کؤکسومدن ئوتوب، قالمیش ایمیش پیکانی

آه بیلدیم، سبب آه دمادم نه ایمیش!

ای فضولی! مزه‌ی ساغر و صهبا بیلدین

توبه قیل تا بیله‌سن زرق و ریا هم نه ایمیش!

شاعر: ملامحمد فضولی

بیلیریم

یار حال دیلیمی یار بیلیبدر بیلیریم

دیل زاریمده نه کیم وار بیلیبدر بیلیریم

یاری اغیار بیلیبدر که منه یار اولماز

منده دخی اونی که اغیار بیلیبدر بیلیریم

زلفینی اهل وفا صیدینه دام ای لیلی

منی اول دامه گرفتار بیلیبدر بیلیریم

من نه حاجت که قیلیم شرح اونا درد دلیمی

هامی درد دلیمی یار بیلیبدر بیلیریم

یار هم صحبتیم اولمازسا فضولی نه عجب

ئوزونه صحبتیمی عار بیلیبدر بیلیریم

فضولی

دل زار سنه

غمدن ئولدوم دئمه دیم حال دلی زار سنه

ای گلی تازه روا گورمه دیم آزار سنه

ایچ مئی ناب که باغریندان ائدر جمله کباب

آتش عشق ایله عشاق جگرخوار سنه

مئی گلگوندا دگل نرگس مستین عکسی

قدح اولموش گوز آچیپ عاشقی دیدار سنه

عارضین گول گول ائدیبدر مئی گلگون تابی

وه که بیر گولدن آچیلمیش نئچه گلزار سنه

باغه سیرائدبورخ لعل ایله کیم غنچه و گل

گوستره خون دل و دیده خونبار سنه

دئرایدیم قامتینه سرو ولی ئوزگه ایمیش

حرکات و روش و شیوه و رفتار سنه

ائیله یب طرف بنا گوشینه درد دیلیمی

یا او طاقین دییه یا طرّۀ دستار سنه

من گرفتارینم و فتنه دن اولمان آزاد

هیچ کیم اولماسین ای شوخ گرفتار سنه

لعل نابین هوسی باغریمی قان ائیله دیگین

آه کیم قانلی یاشیم قیلمادی اظهار سنه

ای فضولی فلگین وار سنینله نظری

کیم غم و محنتینی وئردی نه کیم وار سنه

فضولی

سلطانیدر

اول پریوش کیم ملاحت ملکینین سلطانیدر

حکم اونون حکمیدر فرمان اونون فرمانیدر

سوردی مجنون نوبتین ایندی منم رسوای عشق

دوغری دئرلر هر زمان بیر عاشقین دورانیدر

لحظه لحظه گونلوم اودوندان شررلردر چخان

قطره قطره گوز توکن سانمیش سرشگیم قانیدر

چاکلر جسمیمده تیغ عشقیدن عیب ائتمه یوز

کیم جنون گلزارینین بونلار گلی خندانیدر

ای فضولی اولدی کیم رحم ائده یار افغانینا؟

آغلا زار آنجاق کیم زار آغلاماق امکانیدر

شاعر: محمد فضولی

فدا

جانیمین جوهری اول لعل گوهر باره فدا

عمرومون حاصلی اول شیوه رفتاره فدا

دردچکمیش باشیم اول خال سیاه قربانی

تاب گورموش تنیم اول طرّۀ طرّاره فدا

گوزلریمدن ساچیلان قطرۀ اشگیم گوهری

لبلریندن توکولن لولوی شهواره فدا

چاک سینمدن اولان قانلی جگرپاره لری

مست چشمینده اولان قانلی غمزۀ خونخواره فدا

پاره پاره دل مجروحی پریشانیمدن

سرکوینده اولان هر ایته بیر پاره فدا

جان و دل قیدینی چکمکدن ئوزوم قورتادیم

جانی جانانییه ائتدیم دلی دلداره فدا

ای فضولی نولا گر ساخلارایسم جانی عزیز

وقت اولارکیم اولا اول شوخی ستمکاره فدا

شاعر: محمد فضولی

فلک‌دن انقلاب

روزگاریم بولدی دوران فلکدن انقلاب

قان ایچینده ئولدوم ایاق چکدی بزمیمدن شراب

شعله آه یاندیردیم دیلی سر گشتیه

بیر اوداولدوم جیزگه نن جورمده اولمازمی کباب

لعلین ایله باده بحث ائتمیش ذهی گمراهلیق

اولدی واجب ائیلمک اول بی ادبدن اجتناب

وئرمه زاولدی یول وصاله پیچ زلفون آه کیم

رشته تدبیردن دوران کجرو آچدی تاب

اولمادی اول ماهه روشن یاندیقیم هجران گونی

یاندیقین شب تا سحر شمعین نه بیلیسین آفتاب

گوزکه پیکانین قاپوب گوگدن ساچار هریان سرشک

بیر صدفدر قطره بارانی ائیلر درّ ناب

اولدی ابر دودی آهیم پردۀ رخسار ماه

آه کیم آلماز جمالیندن هنوز اول مه نقاب

کسمه دی مندن سر کوینده آزارین قریب

ای فضولی جنت ایچره نئجه یوخ دئرلر عذاب

شاعر: فضولی

جفا سنه

ای بیوفا که عادت اولوبدر جفا سنه

باالله جفادرـ اولما دئمک بی وفا سنه

گهه ناز و گهه کرشمه و شیوه در ایشین

جانین سئوونلر اولماسا ای آشینا سنه

مین جان اولایدی کاش منی دل شکسته ده

تا هر بیریله بیر گز اولایدیم فدا سنه

عشقینده مبتلا لیقیمی عیب ائدن سانیر

کیم اولماق اختیار ائله در مبتلا سنه

ای دل که هجره دویمایپ ایستر سن اول مهی

شکر ائد بو حاله یوخسا گلربیر بلا سنه

ای گل غمیندن اشگ رخ زردیم ائتدی آل

بیلیردی اولا صورت حالیم صبا سنه

دوشمه ز چو شاه قرب فضولی گدالره

اول شاهیدن التفات نه نسبت منه، سنه

شاعر: حکیم محمد فضولی

حیراندر سنه

ای ملک سیما که سندن ئوزگه حیراندر سنه

حق بیلیر انسان دئمه ز هر کیم که انساندر سنه

وئرمییه ن جانین سنه بیلمه ز حیات جاویدان

زنده و جاویداونا دئرلر که قرباندر سنه

عالمی پروانه شمع جمالین قیلدی عشق

جان عالمسن فدا هر لحظه مین جاندرسنه

عاشقه شوقینله جان وئرمک ایکن مشکل دگل

چون مسیحی وقتسن جان وئرمک آساندر سنه

چخسا یاریم گئجه لر اغیار طعنیندن ساقین

سن مهی اوج ملاحت سن بو نقصاندر سنه

پادشاهیم ظلم ائدیپ عاشق سنه ظالم دئمیش

خوبرو لردن یامان گلمه ز بو بهتاندر سنه

ای فضولی خوبرو لردن تغافلدر یامان

گر جفا هم گلسه اونلاردان بیر احساندر سنه

فضولی

علامه محمد فضولی، رند دلسوخته

 

محمد فضولی(به ترکی آذربایجانی: Məhəmməd Füzuli) یا ملامحمد بن سلیمان بغدادی‏(۱۴۸۳-۱۵۵۶) شاعر و ادیب ترک است. او را «بزرگترین شاعر ترکی آذربایجانی در سده ی دهم» می‌دانند. پدر وی ساکن حله در عراق امروزی بود و محمد فضولی در آن‌جا به‌دنیا آمد و در بغداد پرورش یافت از این روی، سه زبان ترکی، فارسی و عربی را به خوبی می‌دانست و به هر سه زبان شعر سروده است. او را یکی از پایه‌گذاران سبک هندی می‌دانند.

محمد پسر سلیمان در حدود سال ۱۴۸۳ در عراق به‌دنیا آمد. در منابع معتبر از جمله مجمع‌الخواص صفحه ۱۰۳ حله به عنوان محل تولد فضولی برشمرده شده است، اما در برخی منابع دیگر کربلا یا نجف هم آمده است. پدرش سلیمان بود که به حله مهاجرت کرد و قاضی آن شهر بود. پدر فضولی بنا به گفته ی «صادق بیگ افشار» صاحب تذکره ی «مجمع الخواص» –که به زبان ترکی ازبکی نوشته شده– از ایل بیات بوده که یکی از ۲۲ طایفه مهاجر ترکان اوغوز می‌باشد. او در حله و سپس بغداد تحصیل کرد و یکی از استادانش «ملک الشعرای حبیبی» از شاعران حروفی بود. حدود هفتاد ساله بود که در بغداد درگذشت.

قانلی سحر

فلکین قانلی الیندن بیر آتیلمیش یئره اندی،
بیر فلاکت آنانین جان شیره سیندن سودون امدی،
بوللو نیسگیل شله سین چیگنینه آلدی
تای توشوندان دالی قالدی،
ساری گول مثلی سارالدی
گونو تک باغری قارالدی 

خان چوبانسیز سئله تاپشیرسین اوزون،
یوردوموزا بیر سارا گلدی
بیر وفاسیز یار الیندن یارا گلمز سانا گلدی
بیر یازیق قیز، جان الیندن جانا گلمز جانا گلدی
کئچه جکده الموت دامنه سیندن بورایا درمانا گلدی
بیرآدامسیز سوری آدلی، الی باغلی، دیلی باغلی!
سوری کیم دیر؟
سوری بیر گول دی جهنمده بیتیبدیر
سوری بیر دامجی دی، گوزدن آخاراق اوزده ایتیبدیر
سوری یول- یولچوسودور، ایری ده یوخ، دوزده ایتیبدیر
سوری، بیر مرثیه دیر اوخشایاراق سوزده ایتیبدیر
او کونول لرده کی ایتمیش دی ازلدن، اودو گوزدن ده ایتیبدیر
سوری بیر گوزلری باغلی، اوزو داغلی سوزوداغلی،
اولوب هاردان هارا باغلی!
بوشلاییب دوغما دیارین، اوموب البته یاریندان
ال اوزوب هر نه واریندان
قورخماییب، شهریمیزین قیشدا آمانسیز بورانیندان، نه قاریندان
گزیر آواره تاپا، یاندیریجی دردینه چاره، تاپابیلمیر
چوخ سئویر عشقی باشیندان آتا، آمما آتا بیلمیر
اووا باخ آووچی دالینجا قاچیر، آمما چاتا بیلمیر
ایش دونوب، لیلی توشوب چوللره مجنون سوراغیندا
شیرین الده تئشه، داغ پارچالاییر فرهاد اوتورموش اوتاغیندا
تشنه لب قو نئچه گور جان وئری دریا قیراغیندا
گوزده حسرت یئرینی خوشله ییب ابهام دوداغیندا
وارلیغین سون اثری آز قالیر ایتسین یاناغیندا
سانکی بیر کوزدی بورونموش کوله وارلیق اوجاغیندا
کوزه ریر پیلته کیمین، یاغ توکه نیب دیر چراغیندا
بوی آتیر رنج باغیندا؛ قوجالیر گنج چاغیندا،
بیر آدامسیز، سوری آدلی، الی باغلی، دیلی باغلی!
سوری جان!
اومما فلکدن، فلکین یوخدو وفاسی،
نه قدر یوخدو وفاسی، او قدر چوخدو جفاسی،
کوهنه رقاصه کیمین، هر کسه بیر جوردی اداسی،
او آیاقدان دوشه نی، ایستیر آیاقدان سالان اولسون
او تالانمیش لاری ایستیر گونو- گوندن تالان اولسون
او آتیلمیشلاری ایستیر هامیدان چوخ آتان اولسون
او ساتیلمیشلاری ایستیر قول ائدرکن ساتان اولسون
نئیله مک قورقو بوجوردور
فلکین نظمی ازلدن اولوب اضدادینه باغلی
قاراسیز آغلار اولانماز،
دره سیز داغلار اولانماز
اولو سوز ساغلار اولانماز
گره ک هر بیر گوزه له بیر دانا چیرکین ده یارانسین،
بیری انسین یئره گوکدن، بیری عرشه اوجالانسین
بیری چالسین ال آیاق غم دنیزینده،
بیری ساحیلده سئوینج ایله دایانسین
بیری ذلت پالازین باشه چکیب یاتسادا آنجاق،
بیری نین بختی اویانسین
بیری قویلانسادا نعمت لره یئرسیز،
بیری ده قانه بویانسین
آی آدامسیز سوری آدلی، ساچلاریندان دارا باغلی!
نئیله مک ایش بئله گلمیش. چور گلنده گوله گلمیش
فلکین ایری کمانینده اولان اوخ آتیلاندا دوزه دگمیش،
دیلسیزین باغرینی ده لمیش
ایری قالمیش، دوزو اگمیش
اونو خوشلار بو فلک،
ائل ساراسین سئللر آپارسین،
بولبول حسرت چکه رک گول ثمرین یئللر آپارسین
قیسی چوللرده قویوب
لیلی نی محمللر آپارسین،
خسرووی شیرین ایلن ال اله وئرسین، کئفه دولسون،
سوری لار سولسادا سولسون،
بیری باش یولسادا یولسون،
سیقسا بیر اولدوز اگر اولماسا اولدوزلار ایچینده،
بو سماء ظولمته باتماز
داش آتان، کول باشی قویموش،
داشینی اوزگه یه آتماز
سن یئتیش سون هدفه،
اوندا فلک مقصده چاتماز،
داها افسانه یاراتماز
سوری، ای باشی بلالی، زامانین قانلی غزالی
سوری بیر قوش دی خزان آیری سالیبدیر یوواسیندان،
ال اوزوبدور آتاسیندان،
جوجه دیر حیف اولا سود گورمه ییب اصلا آناسیندان
او زلیخا کیمی یوسف ایی ین آلمیر لباسیندان
بونا قانع دی تنفس ائله ییر یار هاواسیندا
درد وئرن درده سالیب آمما خبر یوخ داواسیندان
آغلاییب سیتقایاراق بهره آپارمیر دوعاسیندان
او بیر آئینه دی رسسام چکیب اوستونه زنگار،
اوندا یوخ قدرت گفتار،
اوزو چیرکین، دیلی بیمار،
گنج وقتینده دل آزار،
گوره سن کیم دی خطاکار،
گوره سن کیم دی خطاکار! 

شعر: عاصم اردبیلی

حجاب جسم را از پیش جان بردار ای ساقی

حجاب جسم را از پیش جان بردار ای ساقی

مرا مگذار زیر این کهن دیوار ای ساقی

به یک رطل گران بردار بار هستی از دوشم

من افتاده را مگذار زیر بار ای ساقی

به راهی می‌رود هر تاری از زلف حواس من

مرا شیرازه کن از موج می زنهار ای ساقی

چرا از غیرت مذهب بود کم غیرت مشرب؟

مرا در حلقه ی اهل ریا مگذار ای ساقی

چراغ طور در فانوس مستوری نمی‌گنجد

برون آور مرا از پرده ی پندار ای ساقی

شراب آشتی‌انگیز مشرب را به دور آور

بده تسبیح را پیوند با زنار ای ساقی

ادیب شرع می‌خواهد به زورم توبه فرماید

به حال خود من شوریده را مگذار ای ساقی

ز انصاف و مروت نیست در عهد تو روشنگر

زند آیینه ی من غوطه در زنگار ای ساقی

به شکر این که داری شیشه‌ها پر باده ی وحدت

به حال خویش صائب را چنین مگذار ای ساقی

صائب تبریزی

می‌کند یادش دل بیتاب و از خود می‌رود

می‌کند یادش دل بیتاب و از خود می‌رود

می‌برد نام شراب ناب و از خود می‌رود

هر که چون شبنم درین گلزار چشمی باز کرد

می‌شود از آتش گل آب و از خود می‌رود

از محیط آفرینش هر که سر زد چون حباب

می‌زند یک دور چون گرداب و از خود می‌رود

پای در گل ماندگان را قوت رفتار نیست

یاد دریا می‌کند سیلاب و از خود می‌رود

زاهد خشک از هوای جلوه ی مستانه‌اش

می‌کشد خمیازه چون محراب و از خود می‌رود

وصل نتواند عنان رفتن دل را گرفت

موج می‌غلتد به روی آب و از خود می‌رود

نیست این پروانه را سامان شمع افروختن

می‌کند نظاره ی مهتاب و از خود می‌رود

دست و پایی می‌زند هر کس درین دریا چو موج

بر امید گوهر نایاب و از خود می‌رود

بی‌شرابی نیست صائب را حجاب از بیخودی

جای صهبا می‌کشد خوناب و از خود می‌رود

صائب تبریزی

یا رب از دل مشرق نور هدایت کن مرا

یا رب از دل مشرق نور هدایت کن مرا

از فروغ عشق، خورشید قیامت کن مرا

تا به کی گرد خجالت زنده در خاکم کند؟

شسته رو چون گوهر از باران رحمت کن مرا

خانه‌آرایی نمی‌آید ز من همچون حباب

موج بی‌پروای دریای حقیقت کن مرا

استخوانم سرمه شد از کوچه گردیهای حرص

خانه دار گوشه ی چشم قناعت کن مرا

چند باشد شمع من بازیچه ی دست فنا؟

زنده ی جاوید از دست حمایت کن مرا

خشک بر جا مانده‌ام چون گوهر از افسردگی

آتشین رفتار چون اشک ندامت کن مرا

گرچه در صحبت همان در گوشه ی تنهاییم

از فراموشان امن آباد عزلت کن مرا

از خیالت در دل شبها اگر غافل شوم

تا قیامت سنگسار از خواب غفلت کن مرا

در خرابیهاست، چون چشم بتان، تعمیر من

مرحمت فرما، ز ویرانی عمارت کن مرا

از فضولیهای خود صائب خجالت می‌کشم

من که باشم تا کنم تلقین که رحمت کن مرا؟

صائب تبریزی

بهجت آباد خاطره سی

اولدوز سایاراق گؤزله میشم هر گئجه یاری

گئج گلمه ده دیر یار، یئنه اولموش گئجه، یاری

گؤزلر آسیلی، یوخ نه قارالتی، نه ده بیر سس

باتمیش قولاغیم، گؤر نه دؤشورمکده دی داری

بیر قوش «آییغام!» سؤیلیه رک، گاهدان اییلده ر

گاهدان اونو دا یئل دئیه لای- لای هوش آپاری

یاتمیش هامی، بیر آللاه اویاقدیر، داها بیر من

مندن آشاغی کیمسه یوخ، اوندان دا یوخاری

قورخوم بودی یار گلمه یه، بیردن یاریلا صبح

باغریم یاریلار، صبحوم آچیلما، سنی تاری!

دان اولدوزو ایسته ر چیخا، گؤز یالواری چیخما

او چیخماسادا، اولدوزومون یوخدی چیخاری

گلمز، تانیرام بختیمی، ایندی آغارار صبح

قاش بئیله آغاردیقجا، داها باش دا آغاری

عشقین کی قراریندا وفا اولمایاجاقمیش

بیلمم کی طبیعت نیه قویموش بو قراری؟

سانکی خوروزون سون بانی، خنجردی سوخولدی

سینه مده اورک وارسا، کسیب قیردی داماری

ریشخندله قیرجاندی سحر، سؤیله دی: دورما

جان قورخوسی وار هر کیم اوتوزموش بو قوماری

اولدوم قره گون، آیریلالی او ساری تئلدن

بونجا قارا گونلردی ائدن رنگیمی ساری

گؤز یاشلاری هر یئردن آخارسا، منی توشلار

دریایه باخار، بللی دی، چایلارین آخاری

از بس منی یاپراق کیمی هجرانلا سارالدیب

باخسان اوزونه سانکی قیزیل گولدی، قیزاری

محراب شفقده ئوزومی سجده ده گؤردوم

قان ایچره غمیم یوخ، اوزوم اولسون سنه ساری

عشقی وار ایدی «شهریار»ین گوللی- چیچکلی

افسوس، قارا یل اسدی، خزان اولدی بهاری

شعر اوستاد شهریاردان