اشعار ترکی آذری و فارسی

اشعار ترکی آذری و فارسی

مئی ساتانلار کوچه‌سی- تورکی و فارسیجا شعرلر
اشعار ترکی آذری و فارسی

اشعار ترکی آذری و فارسی

مئی ساتانلار کوچه‌سی- تورکی و فارسیجا شعرلر

یار حرام اۏلسون منه وارلېق، سنینله اۏلماسام

یار حرام اۏلسون منه وارلېق، سنینله اۏلماسام،

عشقیوین اکسیریله باشدان آیاغا دۏلماسام،

جسمیمی جانېم باهاسېنا الیمدن وئرمه‌سم،

دوشمسم زارو، خزان یاپراقلارې تک سۏلماسام

حؤرمتین ساخلاماز ایسم، اکدیڲین دانه‌لرین،

باخچاسېندان کؤنلۆمۆن هرزه آلاغې یۏلماسام

هر گئجه گۆندۆز دیلینده دۆزگۆنۆن بو شعروار:

یار حرام اۏلسون منه وارلېق، سنینله اۏلماسام

دوزگون

بو بلالی روزگارین من ایله وفاسی یوخدور

فلکین غم و بلاسی مگر انتهاسی یوخدور؟

بیر اوتانماز، عار بیلمز، نه دئییم حیاسی یوخدور

بو سپهر دون و ناساز، ستمین ائدیبدیر آغاز

ائلمز حیا، اوتانماز، بیرینه وفاسی یوخدور

ائلیوب منی حواله گنه محنت و ملاله

نئیلیوم ؟ بو هرزه بختین منه بیر حماسی یوخدور

ستم و غمی توکنمز، اؤلورمده رحمه گلمز

بو زمانه نین منیم تک غمه مبتلاسی یوخدور

دوتوب اود گنه آلیشما، بئله چوخدا پیس دانیشما

بو سبب: سنینله آخر فلکین آراسی یوخدور

بو سوزی دانیشماز عاقل، اولا گر بلایه قابل

سؤله هانسی شخص کامل الم و بلاسی یوخدور

منی ده بیر اؤزگه لیلی ائله دی بو چؤلده رسوا

بو بلالی روزگارین من ایله وفاسی یوخدور

یوخ ائدن بیری نصیحت، ائله سین اونا مذمت

مگر ای منیم عزیزیم بو گونون صاباسی یوخدور؟

عجب آنلاماز ایمیش سن، سبیلین آغاردی بیلمه ن

نه جهت بو شوخ و شنگین سنه اعتناسی یوخدور

بو ظریف و شوخ و شیدا، ائله دی خیال گویا

آتیلیبدی باشدا بورکی اؤزونون لباسی یوخدور

دونو قالماییبدی بئلدن، شالی بئش قاریش غزیلدن

آیاقیندا کفش صاغری الینین حناسی یوخدور

بونو بیل بو قدر پولسوز، پلو و پالاس و جولسوز

یئرین اولسا باغ جنت گنه ده جلاسی یوخدور

بئلینی کسیبدی قاتما، دور آیاقه بوردا یاتما

ائله فیکر عؤمر کئچدی گیوون قفاسی یوخدور

ایشین اولدو ناله و آه، گذران دئییل بو بالله

داخی ایستمه بو عمری گئدیب اول صفاسی یوخدور

ایشیمیز عجب شولوغدور، بیری اهل درد یوخدور

بابا مدرسه گوروبسوز کی اونون خلاسی یوخدور؟

به خصوص اهل قزوین، کسه حق یئر اوسته نسلین

همه نابکار و بی دین بیری نین آتاسی یوخدور

هانی ایندی ملا جعفر؟ اونا خصم اولا پیمبر

ائلیوب یقین جزاده، بو عمل جزاسی یوخدور

گله لعنت خدایه، یئته دردی منتهایه

دوشه قیرخ ایکی بلایه، ائشیدم دواسی یوخدور

قوی ایته(ایتسین) سؤزون دانیشما، من اؤلوم گل اوستون آچما

گؤرورن کی سد(سید) نقیبین بو سؤزه رضاسی یوخدور

سن اؤزیوی ائتمه بی عار، سؤزی چوخ اوزاتما قورتار

ائله مه کلامی تکرار، نه چون؟ اقتضاسی یوخدور

بو کدورت و ملاله آلیب ایچ نئچه پیاله

عبث عمری وئرمه باده، بو جهان بقاسی یوخدور

سؤله ساقیا او مهرو، سالا مجلسه هیاهو

هانی مطرب غزل گو؟ نیی نین صداسی یوخدور

تلف اولدو عمر هی هی، دور اولان اوشاقلارا دئی

هانی دنبک و دف و نی؟ نیه بس نواسی یوخدور؟

اولا گوش نه فلک کر، قالا مات چرخ چنبر

دئمه سین کسی "مغنی" سسی نین غناسی یوخدور

مغنی

یا علی

ای تاپان بیت خدا ایچره ولادت یا علی

ای وجوددین عالم امکانه رحمت یا علی

سن ازلدن ایلمیشدون دعوت حقی قبول

سوره اخلاصه ائتمیشدون شهادت یا علی

تا رسول الله تاپیپ فیض رسالت حقدین

سن همان گون دعوتین ائتدون اجابت یا علی

محضر  پیغمبریله گئچدی عومرون خوش گونی

چوخ چتین اولدی ایدن ساعتده رحلت یا علی

اولمادی بیر کس سلونیدن بوله منظوریوی

دوتموشیدی گوزلرین دست جهالت یا علی

اولمادی بیر کس سنه مونس سوزون چاهه دئدون

چکمیسن تاریخ بویوندا درد غربت یا علی

سن نه بیر گون نه بیر ایل نه قرن تاریخین بویی

تاپمیوبسان درد غربتدن فراغت یا علی

اولمادی هئچ عصریده بیر همدم و مونس سنه

آچدیلار هر عرصه ده باب عداوت یا علی

سن هدایت رکنی سن افسوس دست ظلمیله

قانه غرق اولدن سینیب رکن هدایت یا علی

اولماسیدون سن رواج اولمازدی قران مبین

سن وئروبسن دین و قرانه شرافت یا علی

ای نماز اوسته وئرن انگشترینی سائیله

روح تاپدی سنله محراب عبادت یا علی

کوفه ده یوزلر یتیمه باش چکیردون هر گئجه

سن شهید اولدون چوخالدی در د حسرت یا علی

ناطق قران سنیدون ای عدالت معدنی

تپراقا دوشدون تمام اولدی عدالت یا علی

کوفه محرابینده قانلی صبحیده اولدون شهید

یاره لندی باش سینیب رکن هدایت یا علی

ایندی اون دورت قرندن صونرا یئنه تک قالموسان

یوخدی بیر کیمسه ایده دینه حمایت یاعلی

دولدوروب ریب و ریا کفر و جفا محفلری

حقین اهلی باشلییبدور راه عزلت یا علی

مدعی‌لر دولدورب دونیانی یوخ مرد عمل

کور ایدوب  دی گوزلری حب ریاست یاعلی

اوندا کی جسم شریفون دفن اولدی قبریده

سن نه بلکه قویلانیب عدل و عدالت یا علی

ایلدون جنگ و جهادیله عدالت برقرار

آرزو ایتدون نصیب اولدی شهادت یا علی

آه او گوندن نهروانین شیخلری ایتدی ستم

قرمزی قانه  دونوب محراب طاعت یا علی

ایستورم منده یازام مدحینده نچه بیت شعر

نیلیوم یوخ الده سرمایه بضاعت یا علی

روز محشر کی اولار آشکار تمام سریلر

وار اومیدیم بیزلره ایله شفاعت یا علی

بیلمیرم گورمور ندن گوزلر آغیزلار باغلانیب

گر آچیلسا باشلانور بهتان و غیبت یا علی

تیکمیشیخ گوز یوللارا بلکه گله مهدی بالان

ایلیه تفسیر قرانی قیامت یا علی 

محمد هوشمند

بابکم من آذربـایجان اوغلویام

گئـچیب جـاندان اؤز ائلیـه جـان وئره ن

بابکم من آذربـایجــان اوغلویـام

آنـا یوردا اوره کدن عئشق بسلــه یه ن

بـابکم من آذربـایجــان اوغلویـام

ایللــر بـویـو، جـللاد بـوینـو بـورمـوشام

سینـه گـریب دوشمـه نیمـی یورموشام

ائللریمیــن خیدمتینــده دورمـوشــام

بـابکم من آذربـایجــان اوغلویـام

بـاغلی قوللا معتصــم'دن قــورخمــادیم

اؤلوم گلدی من سؤزومدن چـیخمادیم

آل قانیمی مه یر اوزه یـاخمادیم

بـابکم من آذربـایجــان اوغلویـام

تـاریخیمی آل قــانیمــلا یــازمیشــام

قودوزلارا دریــن قـبیر قــازمیشـام

کیم دئییری من یولومو آزمیشام

بابکم من آذربـایجــان اوغلویـام

هوندور داغـام سئللــر منــی ییخـمادی

دوشمنیم ده اوزومه خــور بـاخمادی

آخدی قانیم گؤز یاشلاریم آخمادی

بـابکم من آذربـایجــان اوغلویـام

سینمــده بیر یـانـار اود وار سـؤنولمـه ز

شرف یولو گئده ن یـولچو دؤنولمه ز

محببتیم ائللریمدن اوزولمـــه ز

بـاشـی اوجـــا آذربـایجـــان اوغلویـام

قودرتیمی اؤز ائلیمدن آلمیشــام

چـراغ اولـوب قــارانلیقــدا یــانمیشــام

ظفـر مارشی وطنیمده چالمیشـام

بابکم من آذربـایجـان اوغلویـام

ایران بـدن آذربـایجان جـانیمدیر

تورکو دیلـی دامارلاردا قــانیمدیر

بورا منه وطنیمــدیــر شانیمــدیـر

بـابکم من آذربـایجــان اوغلویـام

نچون آذر به جان اولدون

سن آذربایجان سویله، نچون آذر به جان اولدون

اونوتدون اوز درین دردین، آلان اولدون

چتین گونلرده ایرانین بلاسیندا، یانان اولدون

وئریب ائولادینی، اوزون  یالقیز قالان اولدون

یاشیل یوردوم باهار ایکن، نه دن سولدون خزان اولدون

گئچن یوز ایلده یوزلر یول دویوشدون، مین یارا گوردون

دایاندین، سینمادین، دوزدون، وفا ائتدین، جفا گوردون

کیمین چکدین بلاسین سن، همان یئردن بلا گوردون

سویولدون، پای بولوش اولدون، یاد اللرده تالان اولدون

سن آذربایجان سویله نچون آذر به جان اولدون

دویوشدون، دوشمنه غالیب گلیب مشروطه نی آلدین

قیز- اوغلان قهرمانلارلا، آدین دیلدن دیله سالدین

سونوندا یادلارا اویدون، الی بوش چاره سیز قالدین

بوتون ایرانه باش اولدون، اوزون باش سیز قالان اولدون

سن آذربایجان سویله نچون آذر به جان اولدون

ایگید ستار یوین، قبری، آیاق آلتیندا غوربت ده

آدی سردار ملی دور، ولی بوش سوزده صوحبت ده

وطن قوینوندا یاتسایدی، یاشاردی اوج غیرت ده

ایناندین فیتنه کار یادی، اوزون قبرین قازان اولدون

سن آذربایجان سویله نچون آذر به جان اولدون

ائدیبدیر پای بولوش اوزگه یه، پایین اولوبدور چول

مین ایللر شاه اولساندا، دیلین باغلی، اولوبسان قول

نه یین یوخدور دئیم یوخدور، قوی اولسون ائلرین یوخسول

دویوردون اوزگه لر قارنین، ائوین ده آجیاتان اولدون

سن آذربایجان سویله نچون آذر به جان اولدون

سن اوز فیکرینده اولسایدین، بوگون بو گونده اولمازدین

وفاسیز اوزگه یه خاطیر، اوزون مین درده سالمازدین

کویرین کندلری آباد، سن ویرانه قالمازدین

گلنده هر جاتیری، بیرینجی سن نیشان اولدون

سن آذربایجان سویله نچون آذر به جان اولدون

غازان خانلار سراییدین، قوجا شرقین چیراغیدین

نیظامیلر، فضولیلر، هونر علمین اوجاقییدین

تمدنله، ترقیله، بیرینجی سن ایاغییدین

یادا وئردین کهر آتین، اوزون آخسار چاپان اولدون

سن آذربایجان سویله نچون آذر به جان اولدون

گووه ن ائولادینا آنجاق، اوزون قیل دردینه چاره

کونول وئرمه شکردیللی، هر آن اویناشلی دیلداره

فیریلداقدیر دئیه هر نه، بوراخ گئتسین اوزو قاره

جانین قویدون سوزون اوسته، بویولدا ایمتحان اولدون

سن آذربایجان سویله نچون آذر به جان اولدون

پریشان سئوگیلی یوردوم، سنه قوربان غریب جانیم

توکنمز وارلیغیم سن سن، سنینله وار آدیم سانیم

اوزون چون بیر اوزون گوستر، دیریلسین شوهرتیم شانیم

گلیب دیر آزادلیغین عطری، او گون کی سن عیان اولدون

سن آذربایجان  بیرده بو خئیر ایشده گومان اولدون

شاعر: اسماعیل جمیلی

بیر ائلی بوراندا قاردا چکه جم

بیر ائلی بوراندا قاردا چکه جم

بیر ائلی باهاردا واردا چکه جم

بیر شکیل چکه جم گوزگیله سینه

آرزیلار دوزوله سیل سیله سینه

بیر باهار سالاجام قیش چیله سینه

بیر لالا خونچاسین قاردا چکه جم

بیر داغی چکه جم دومان ایچینده

بیر یاخشی بیتره م یامان ایچینده

بیر حققی دوغرولدام گومان ایچینده

شاختادا بیر آغاج باردا چکه جم

بیر سئلی چکه جم سارا قوینوندا

بیر ائلی یاردیم سیز یارا قوینوندا

بیر دیلی دیلچک سیز داردا چکه جم

تیکیلی بیر آغیز چکه جم بوما

بیر درین باخیش کی فیکیره جوما

یوللایام شکیلین تهرانا قوما

بیر ائلین یوخلوقون واردا چکه جم

بیر ایشیق چکه جم اوزاقدان آتیب

بیر دنیز چکه جم دنیزه باتیب

بیر ائلی چکه جم مین ایلدی یاتیب

وارلیغین بیلمیره م هاردا چکه جم

نیله ییم دیل سیز بیر باش چکه نمیرم

ائلیمین گوزونده یاش چکه نمیرم

بو ائلین ماهنی سین تاردا چکه جم

ائلیمی باهاردا واردا چکه جم

هوشنگ جعفری

(سهند) بولود قره چورلودان بیر گوزل شعر

دیلیمی، دالیمدان چیخارتسالاردا،

قوی قارداش دردیمی دئییم باری بیل

گونئی دن– قوزئیه، غربدن– شرقه.

هانسی خالقی گؤردون بیزیم تک ذلیل؟

 

دئمیرم دونیادا اسارت یوخدور

چوخ یئره سونگو تاخمیش استعمار،

آنجاق بیزیم کیمی اَزیلن آزدیر،

هاردا حاق وئرمز وار حاق تاپیلماز وار!

 

میللی آزادلیقلار عصری اولسادا

هر یئرده، هر یاندا آدی بو عصرین

نه ائتمک «دونیانی بوغدا توتسادا،

کهلیین روزیسی چینقیلدیر» همین

 

بو شرف، بو شوکت، بو قدرت، بو شان

هاردا دوغورداندا بیزه عار اولسون!

حیاتین آمانسیز بیر قانونو وار،

تعصوب سیز میلت گرک خوار اولسون.

 

میللی تعصوب دن دانیشدیم اولسون

اصلینی ایتیرنده حارامزاده دیر،

مرد اوغول  وطنین حاققین ایتیرمز،

وطن اینسانا اَن بؤیوک آنادیر.

 

قویون محکوم اولوم میلت چی لیگه،

دونیادا میلیتین سئومه ین کیمدیر؟!

دیلین، ائلین یوردون تالان ائتسه لر

آجییب باشینا دؤیمه ین کیمدیر؟!

 

گرک گؤزلریندن گؤز اؤرته هر کس

قارغا یوواسینا یاناشسا اگر،

نییه وطنیمی سئومه ییم نییه؟

من قارغادان دا اسگییم مگر؟

 

من دئمیرم اوستون نژاددانام من

دئمیره م ائللریم ائللردن باشدی

منیم مسلکیمده منیم یولومدا،

میلت لر هامیسی دوستدور، قارداشدیر.

 

چاپماق ایسته میره م من هئچ میلتین،

نه دیلین نه یئرین نه ده امه یین

تحقیر ائتمه ییرم، هده له میره م

کئچمیشین، ایندیسین، یا گله جه یین

 

من آییرما ییرام آیری سالمیرام،

قارداشی، قارداشدان، آروادی اَردن

آنانی بالادان، اَتی دیرناقدان،

اوره یی اوره کدن، قانادی پردن

 

پوزماق ایسته میره م من بیرلیک لری

اینسانلیق بیر لیگی ایده آلیمدیر،

قارداشلیق یولداشلیق ابدی باریش

دونیادا اَن بؤیوک آرزولاریمدیر.

 

آنجاق بیر سؤزوم وار: من ده اینسانام

دیلیم وار، خالقیم وار، یوردوم یووام وار،

یئردن چیخمامیشام گؤبه لک کیمی

آدامام حاققیم وار ائلیم اوبام وار

 

قول یارانمامیشام یاراناندا من

هئچ کسه اولمارام نه قول نه اسیر

قورتولوش عصری دی اینسانا بو عصر

اسیر اولانلارین بوخووون کسیر.

شاعر: سهند

مرحوم بیضا اردبیلی

مرحوم میرزا صادق متخلص به بیضا از شعرای معاصر اردبیل است او شغل تجارت داشته و در عین حال طبع شعر قوی و مطالعات زیادی داشته است. اشعارش غالباً به زبان ترکی و در مدایح و مراثی اولیای دین و خاندان امامت شیعیان است. در گفته هایش ذوق عرفانی به چشم می خورد. مجموعه اشعار وی تدوین نگردیده و به گفته یکی از نوادگانش خود بیضا در ایام بیماری مشرف به موتش سروده هایش راکه با مرکب نوشته بوده است در ظرف آبی ریخته و شسته است با این حال جسته گریخته از اشعار او در یادداشت های دیگران باقی مانده است.

تا آتش اشراره حسین خیمه سی یاندی

گون باتدی، عدو یاتدی، شفق قانه بویاندی

فریاد و فغان جوهر ذراته داغیلدی

آوای حسین وای اودی هر یاندا عیاندی

بو ماتم عظماییده لاهوتیله ناسوت

حیراندی، پریشاندی و انگشت به دهاندی

تنها نه قرا پوش اولوب کعبه بو غمده

ناقوس کلیساده ده فریاد و فغاندی

خون حق و ناحق توکولوب کرببلایه

شرحی مرج البحر و لایلتقیان دی

تکفیر ایلمه گر دیسم الله حسین دور

واللهی و بالله،  او همین و بو هماندی

من چکمرم ال دامن شاه شهدا دن

شاه شهدا دامنی ما فوق جناندی

ایکاش اولا بیضا سر کویینده غباری

هر چند کی بیضا ید بیضای زماندی

غزلی از دکتر یوسف معماری

دکتر یوسف معماری که تخلص "یوسف" را برای اشعار خود برگزیده است متخصص چشم و از اطبای ادیب اردبیل است که علاوه بر مداوای جسمی بیماران، روح همنوعان خود را نیز به اشعار زیبایش تسلی می بخشد و با داروی کلماتی که در قالب ابیات می ریزد به درمان دردهای عاطفی خوانندگان اشعارش می پردازد. از دکتر یوسف معماری علاوه بر اشعار مختلفی که در جراید و مجلات به چاپ رسیده است یک جلد دیوان در مراثی و مناقب اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و یک جلد ترجمه اشعار خیام به زبان ترکی به زیور طبع آراسته گردیده که هر دو نایاب است.

بیر غم ده اوره ک داغلامیشیق لاله ده من ده

بیرغنچه ده قان آغلامیشیق ژاله ده من ده

گوم گوی گوگریب زانباقین آرخ اوسته جمالی

زانباق دا یانیر عشق اودونا لاله ده من ده

ساپ ساری سارالمیش اوزوم آلاله مثالی

بیر دلبره مفتون اولوب آلاله ده من ده

قیپ قیرمزی گول تک قیزاریر اوزده یاناق لار

حسرت له باخیر گول اوزه محتاله ده من ده

گلشن ده چمن یام یاشیل افغانیده بولبول

بولبول ده گلیب تنگه داخی ناله ده من ده

آغ آپپاق آی اوسته توکولوب قاپ قارا زولفون

حیرت له باخیر آی اوزوده هاله ده من ده

من "یوسف" عشقم یانیرام عشقین اودوندا

نورس ده یانیر عشق ده صد ساله ده من ده

احسان اولسون

گویلومی ایسته سه هر کیمسه هراسان اولسون

اودا من تک گوروم آخیرده پریشان اولسون

مین گویول حسرت نانیله پریشان اولسا

قویمارام دلبریمین زلفی پریشان اولسون

هر کیم ایستیر وطنیندن قاچا دیوانه کیمین

تا اولونجه قالا غربتده، مسلمان اولسون

مومن کامل ایدیم بنده فراوانلیغدا

کافر اولدوم، بو گرک کی باهالیقدان اولسون

بوش یئره خلقه پلو وئرمه، منیم حقیمی وئر

شول الذمه ده دن ارواحینا احسان اولسون

گورورم شوقه گلیبسن دالین ایستیر حجمت

واقتی واردیر، هله قوی ماه حزیران اولسون

گئده!، من زورایله خلقین یولونی کسمه میشم

بوردا کئچمیر عملی، عازم تهران اولسون

منه لازیمدی اوباشدانه پلو، شامه کباب

سنده سعی ائیله قازان، سفره ده شوربان اولسون

گرچه اون دانه یلیم واردی ماهوت تره زری

حاجی سئومیر دئییر از مخمل کاشان اولسون

موعدی کئچمیش بولارین ایسته میرم ای خیاط

منه بیر یل تیکه سن اگنیمه چسبان اولسون

لکن اما سنه بیر یل تیکه رم تهرانی

حاجی خوشلانسا گرک مزدی فراوان اولسون

بئله شئیلرده حاجی، کان سخاوتدی باجی

وئره جک ایسته دیگین هر نئچه تومان اولسون

فقط اما کاسیبا بیر قره تنبل وئرمز

گرچه باشدان آیاغا پیکری عریان اولسون

یوخسول همسایه سنین حالینی گورمور مطلق

بئله دولتلی گرک قانینا غلطان اولسون

«معجزین» اولماسا افطاره کبابی- آشی

قورخورام خاچ سالیب بوینونا، آلمان اولسون

شبسترلی معجز

آنا یوردوم

هاچان، بیرده، گورم سنی

آنا یوردوم، آنا وطن

گول اوزووه، حسرت قالیب

سن سیز، گلدیم جانا، وطن

مین داوادا، مین دویوشده

بولاشمیسان قانا، وطن

کیم دور سنه، ایری باخا؟

کیم دور، سنی دانا، وطن؟

جانیم اولسون، سنه قربان

آذربایجان، آذربایجان

بسله میسن قوجاغیندا

حیدرخان تک، قهرمانلار

دیواریندان، داشلاریندان

توکولوبدی، سئل تک، قانلار

کوراوغلونون، نعره سیندن

قورخوب، قاچار، شاهلار، خانلار

خلق میزه، ایلهام وئریر

آدلی، سانلی، ستارخانلار

ایگیت اوغلون، حسین باغوان

آذربایجان، آذربایجان


آخشام چاغی، اوبالاردا

سرین سرین، یئل لر، اسر

گدیک لری، دوتوپ دومان

دره لرده، قوزی، مئلر

باغچالاردا، عاشق آلما

داغلاریندا، جیران، گزر

آلمالاری، آغاجلاردان

خمار گوزلی، قیزلار، د ره ر

هرطرفین، باغ دور، بستان

آذربایجان، آذربایجان


تاریخ لره، سالدیم نظر

وار سنده، مین لر، قهرمان

بابک لره، اولموش وطن

ستارخاننان، قالمیش نشان

داوا گونی، میدان لاردا

دوشمن لره، قارشی دوران

دوشمن، اگر ئولدورسه ده

ال چکمه رم، سندن، اینان

سن سن منه، روح و روان

آذربایجان، آذربایجان

شاعیر: حسن جداری

ساوالان...

اوچور ایلهامیم او قوشلار کیمی کی

یاز وعده سینده

قوزانیر ماوی گویه تا اوجا باش بیر داغا قونسون

کورپه قارتال کیمی دیر

گاه چکیلیر گوزده ن ایتینجه ک

اگله نیر گاه ساوالان عشقینه- آغدان- آغا قونسون

هر اوجا داغ کی گوروسن باشی قاردا آغاراندی

اورا بیل کی ساوالاندی

آمما یوخ!

هر اوجا داغ سسیمی آلسا دا تئز قیته ره جکدی

سسی قیته رمک همان یئل بیله جکدی

آخی یئل یولچو دو گئتگین اوکی سوز ساخلایا بیلمز

یئل سوزو قاپدی قاچیردار اونو کیم هاخلایا بیلمز

یئل گئدر گیندی پیچیللار سوزو کوللار قولاغیندا

سوزو قربان ائله یر قیرنادا قانقال آیاغیندا

چئویره ر سوز چاناغیندا

جالایار داغلارا هر بیر سوزو مین سوز توره دندی

بیلمیرم سیرری ندندی

یئل گئده ر گیندی یئلی ساخلاماق اولماز

یئله بئل باغلاماق اولماز

آمما سن ای سوزو سینه نده کوزردن ساوالانیم

کیم گله صدقله زرتشت بئجردن ساوالانیم

ائلیمین شانلی داغی باباشیوا مین لر جه دولانیم

اریدیب ائل غمی بیر یول سنی کوکدن ده تالانسان

سئل اولوب قانلی دنیزلر کیمی دونیایه جالانسان

آدی دیللرده قالانسان

ساوالانسان،ساوالانسان

ساوالان ائل غمینی بللی دی ساخلار سینه سینده

سینه سی کوزدو آلودور گیزیلیک اینسی سی واردیر نفسینده

شاعرین غملی سه سینده آلگیلان ساخلا سن ای ائل داغی غملی قفسینده

ساوالان آلسادا هر سیرری سوزو داغلارا سالماز

گوره نامرد دوروبدور ساوالاندان سس اوجالماز

ساوالاندا توکولن داشلاری دیندیر دانیشالار

سالسا عاشیق نفسین کوللارا،کوللار آلیشالار

ده ده قورقود سازی چالسا

ده لی دومرول باش اوجالدار

بلی البته کی یولداش باشینی یولداش اوجالدار

سسله عاشیق سازی چالسین

سسی میز بیرده اوجالسین

اویناماق لیزگی یه دونسون

کاس شوشم گوزگویه دونسون

قوی وئرک سس سسه باهم اوخویاق بیرده کوراوغلو دلی سیندن

هجرین قوچ نبی سیندن

اوکی ظالیملری مظلوملارین اوستونده ازه ردی

او کی آسلان کیمی داغلاردا یاتیب باغدا گزه ردی

اوخو عاشیق اوخو

سن بیل اوکی تانری تانییبسان

سوزومه دوز جالییبسان

سوگوم قوی سازا گلسین

بولبولوم آوازا گلسین

یازمیشام ایوازا گلسین

گوج آلاق قوی دلی لردن

باج آلاق اجنبی لردن

اوکی بیلمیر نبی کیمدیر قویون آذر ائلینی مسخره سانسین

بیر عومور دورکی فضولی نی- نسیمی نی دانیب ایندی ده دانسین

شهریار تک سن اوجات باشیوی قوی عرشه دایانسین

قوی باخار کور تر ایچینده جوموبان اولسون- اوتانسین

اوکی آخساخدی یوبانسین

اوکی تورکون دیلین اسگیتمه گه تصویره سالیبدیر

اوکی تورکون بالاسین ایندی ده آشغالچی سانیبدیر

او تفاله بیلیرم فیکرینی طاغوتدان آلیبدیر!

او رژیمیندی قالیبدیر

یوخسا تورکون بالاسیندان چیخیب علامه ی دوران

اونا دونیا باش اییر فلسفه ده

بیرجه نه ایران

قوی دئییم شهریاریمدان

نیسگیل او چرچی یه قالسین کی جواهیر نه دی، قانمیر!

فیکری آللاتما دادیر خالقی،ائلین حالینه یانمیر

اریمیر، اولمور، اوتانمیر

آخی ای قاردا، دوماندا باش اوجالدان ساوالانیم

غمی، دونیانی قوجالدان ساوالانیم

ائل بیلیر داغلار آرا هر اوجا داغلار باشی سن سن

وئر سهنده الیوی قارداشیوین سیر داشی سن سن

وئر گیلن بیر لیک الین بیرده دماونده اونون یولداشی سن سن

اوندان آیریلما آماندی

یولوموز چندی دوماندی

قوی ایگیدلر سیزه فخر ائلیه ییبن باشین اوجاتسین

قویما قارتال دولانان یئرلره قوزغون الی چاتسین

ساوالان چنلی چاغیندا

منیم ایلهامیم اولارکن

کونلوم اوز سری سوزون صدق ایله سویلر ساوالانه

ساوالان کوز قالادار شاعیر اولانلار سینه سینده

اوردا زرتشت گئدیب تانریدان ایلهامین آلانه

اگیرم باش ساوالانه، اگیرم باش ساوالانه

شعر اوستاد هوشنگ جعفری دن

آنا یوردومون قیزی سارایا

سارا بیر آیدی بیزیم ائللره، آیسیز گئجه لر

بیر اوجا سسدی قولاق وئر اونا هایسیز گئجه لر

سارا بیر باغدی طبیعتدن آلیب قول بوداقی

بیر شیرین ماهنیدی یانلیز اوخویار ائل دوداقی

سارا بیر قیزدی سودان سورمه چکیب گؤزلرینه

جان دئییب بیرده اورکدن آرازین سؤزلرینه

سارا سئودا ایله دونیانی آتان بیر قیزدی

سارا غملر اوجاقینادا آلیشان بیر کؤزدی

بیر نجابتلی گلین دیر ائله آسلان سایاغی

قویمادی تار ائده دونیاسینی چاققال آیاقی

اؤزونو آتدی سئله اؤزگه نی حئیران ائله دی

او یانان شمعینی پروانه یه قربان ائله دی

قوشولوب سئللره گئتدی آنا یوردون ساراسی

قالدی شیرین اوره گینده یئنه فرهاد یاراسی

باغلادی ساچلارینی قویمادی بیگانه گؤره

آنا یوردون قیزی وئرمز ساچین هر کیمسه هؤره

گلین اولدو آرازا، اوردا تویون توتدو سارا

سؤیله دی اوردا اورک سؤزلرینی نازلی یارا

آراز آغلار گؤز ایله، آلدی سارا اللرینی

دارادی ائل قیزینین بیرده قارا تئللرینی

گئتدی گؤزلردن اوزاق دوشدو ائلین بیردنه سی

گؤرمه دی خان چوبانین آیریلیقین سون نفسی

سارا گؤزلردن اوزاق دوشسه ده ایتمز اثری

بیر یاراق تک سؤزونون واردی هله چوخ کسری

یاسلی ساوالان...

هر زامانکی باخیرام باشینا قار وار گورورم

اوغول اولموش آتا تک گوزلرین آغلار گورورم

هر طرفدن چکیلیب سینه وه داغلار گورورم

آی آلان اوستونو غم چیسگینی، هر یانی دومان

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

گورموشوک یازدا کوچک لرده چیچکلر آچیلار

هر طرفدن چیمنین سینه سینه گول ساچیلار

ماهنی لار قوشماغا باشلار یئنه ده قوشماچیلار

یاز گلیب گئتدی یئنه گولمه دین اوچ آیدا بیر آن

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

قرنیلر گئچدی سنین گولمه دی بیر لحظه اوزون

قانلی یاش توکدو سارالمیش اوزونه یاشلی گوزون

غصه دن دوندو قارانلیق گئجه اولدو گونوزون

نه سوران حالینی اولدی نه وئرن جیسمیوه جان

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

آند وئررم سنی او قانه بلنمیش داشووا

گئجه گوندوز او گوزوندن توکولن قان باشووا

اورگین دردینی بیلدیر او "سهند" قارداشووا

سنی وارلیق سنی تانری سنی بو آه و فغان

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

سالارام یادیما بیر لحظه او گئچمیش لریوی

توکولن سنگ جفائیله او دور دیشلریوی

ایزلرم بیر بیر او حئیرت یارادان ایشلریوی

هامی دان من سنین احوالینا آرتیق نیگران

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

ساکیت اول، آغلاما قوی بیرجه چکیلسین بو دومان

گون چیخیب ظولمنی بیر یوللوقا قووسون بورادان

"نبی" گلسین، بو آت اولسون یئنه داغلار آتیلان

"هجر"ین بلکه یغیلسین گوزو یولدان، آناجان

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

سوندوره بیلمه دی گوز یاشین اورکدن اودووی

چاغیریم قوی کومک ائتسین سنه اوز اولادیوی

افتخاریله بوگون ذیکر ائدرم پاک آدیوی

مرد اوغوللار بئجریب خلقه وئرن شوهرت و شان

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

"بابکین" گئتدی سه بوش قالمادی آمما قوجاغین

دولودور مین ائله اوغلانلاریلا هر بوجاغین

نه قدر یئل اسه طوفان قوپا سونمز اوجاقین

ای بلالر سپری، خالقا یامان گونده آمان

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

چنلی بئلده "ده لی لر" قوی یئنه قورسون بوساطی

قوچ کوراغلو یئنه جولانه گتیرسین قیر آتی

هئچ زامان اصلین ایتیرمز او کی دوزگوندی ذاتی

آند اولا آدیوا، آی گوزلری آغلار، یاشی قان

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

سن دویوشلرده بیر آسلان کیمی دوردون ایاغا

اوخ آتیلدیقجا بیزه سینه نی وئردین قاباغا

غم یئمکدن داها جانیم یئتیشیب دیر دوداغا

نه یامان گونلره گور قالدی بو احساسلی بالان

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

بابالاردان بیزه قالمیش بو مثل هاممی بیلر

سو٬ گلن آرخا دئیبلر یئنه بیر گون سو گلر

فلکین داش اورگین آه اوخو آخیردا دَئلر

"بارز" اوغلوندا یئتر سئودیگی یاره او زامان

آی یاغان باشینا غملر اودو، یاسلی ساوالان

معجز شبستری کیم دیر؟

شاعیر میرزا علی معجز شبستری تبریزین شمال شرقینده واقع اولان شبستر شهرینین اهلی دیر. او 1252 شمسی ایلینده آنادان اولوب و حاجی آغا آدلی بیر تاجیرین اوغلی دیر. میرزا علی تحصیلاتین بیر کؤهنه اصول مکتبینده مشغول اولموش و اؤز یازدیغینا گوره آتاسی اونون 16 یاشیندا اولان زامان وفات ائدیب و قارداشلاری اونی استانبولا دعوت ائتمیشدیلر. معجز استانبولدا چوخ حکایت و ادبیات و تاریخ صاحه سینده یازیلان رمان لارین اوخوماقی ایله مشغول اولموشدیر. معجز 30 یاشا چاتاندا غربتی ترک ائدیب و اؤز وطنی شبستره مراجعت ائتمیشدیر و ان عزیز اوقاتینی شیخ محمود شبسترلی نین توپراغی کناریندا کئچیریب و شعر یازماغا مشغول اولموشدیر.

اثرلریندن واضح گورونور کی شاعیر اجتماعی حیات باره سینده بؤیوک و گؤرکملی آددیملار گوتوروب. مثلاً دئیر کی:

چون قاییتدیم وطنه آچما دهانین دئدیلر

دینمه دانیشما و ترپتمه زبانین دئدیلر

دئدیم اللاهه باخین ائتمه یین آخر اولدوم

گر بوجور ائتمیه سن چوخدی زیانین دئدیلر

شاعیر اوز زندگانلیغیندا بئله یازیر: "وطنه قایداندان سونرا یوردومون حالینی گؤروب نوحه خوانلیغا باشلادیم! منیم نوحه خوانلیغیم آخوندلارین خوشونا گلمه دی و منه محاربه اعلانی ائتدیلر. 26 ایل ووروشدوم. خیرات وئردیلر منی دعوت ائتمه دیلر، طوی اولدی منی چاغیرمادیلار، یعنی یازدیم و گوشه کناردا باشا آپاردیم."

او اؤز شعرلرینده خرافات اصول لاری و جهالت و ظلالته سوق ائدن عادت و مرض لری تنقید ائدوب، اینسانلاری یاخشی شرح لر و گؤزل شعرلر وسیله سی ایله مدنیت و اجتماعی حقوق سمتینه سوق ائدیب و هئچ بیر زاددان قورخوسی یوخموش.

شعرلریندن نمونه لر عزیز اوخوجولاریمزا تقدیم اولونور...

«راز و نیاز»

اولسون گرک الله یله بیر راز و نیازم

ماه رمضاندا

هیچکس دییه بولمز که عبادت نیه لازم

بو کون و مکاندا

اون آلتی ساعات قویمارام هیچ آغزیما بیر شئی

گاهی یاتارام گه دورارام گه ایده رم قی

هر وقت آجالسام ییه ره م ات ایچه رم می

غم چکمرم اصلا اولا گر فوت نمازیم

علیشاهدا مایاندا

اما یمرم من اوروج ای اسعد کاظم

الا آجالاندا

قرآن اوخورام صبحدن آخشامه کیمی من

تزور ایده رم صاحب عمامه کیمی من

حلوا ییه رم خلوتی بایرامه کیمی من

اما سنه سویلربونی بو بنده ی ناظم

خلوتده چاتاندا

هرگز یمرم من اوروجی ای اسعد کاظم

سن تک بره جاندا

هرگز دیمرم من سنه سیغاروی یاندیر

چک کوچه و بازارده ماهیتون آندیر

قوی سققلی قیخدیر باشی بقالی دولاندیر

تزویر نچون، سققل و تسبیح دی لازم

ماه رمضاندا

ییخ خلقین ایوین سن بیله ای اسعد کاظم

خوار اولما جهاندا

نسیه ساتارام من سیزه حوری، آلارام پول

اما ئوزوم هر ایل آلارام قیز ائده رم دول

الله منی عاقل یارادوب سیزلری چون قول

سن ایشله قازان ویرییه اشراف واعاظم

هر دور زماندا

چون اونلارا سن فعله سن ای اسعد کاظم

بو عصر وزماندا

 ***

«وئرمز»

منه بیر باده وئر ساقی که می دینه ضرر وئرمز

دلیل محکم ایستر ادعا بوش سوز ثمر وئرمز

سوروشدیم ساقیا میخانه ده بیر مرد کاملدن

فلک مرد سخندانه نه دندر سیم و زر وئرمز؟

دیدی سیم و زریله سینه سین تزئین ایدر عورت

او ناقصلر ایچوندر کامله ناقص اثر وئرمز

جواهر در سوزی مرد سخندانن حقیقتده

که سلطان هر لیاقتسیز کسه لعل و گهر وئرمز

دییرلر روزه داره حق ایدر یوزمین شهر احسان

اونا بیر استکان چای ویرمین یوز مین شهر وئرمز

خراب ایلر اوشاقین کله سین اوهام و افسانه

ضرر طفل دبستانه عمو زیر و زبر وئرمز

عوامین باشینا نوختا ووروبسان اطلاعم وار

او ایششه کلر سنه دولما وئره ر اما بشر وئرمز

منه لعل لبین یانننده بیر یر ویر ایا مطرب

دییه ر لر شیخ طولانی سنه جنتده یر وئرمز

مرخص قیل یوزوندن بیر ئوپوم ای دلبر رعنا

که هر کس بیر کونول شاد ایلیه الله کدر وئرمز

بو گون ملت نیه محتاجدر اوندان بیان ایله

گوی علمین بیلمک ایران اهلنه نفت و شکر وئرمز

بوراخ هاروتی ماروتی، گئتیر میدانه باروتی

سپاه دشمنه قارداش آیه الکرسی خطر وئرمز

او گوی که گورمیوب عمرینده بیر یول بینوا واعظ

بزه بحث ایلر اوندان گوردیگی یردن خبر وئرمز

رعیتدن آلار باج و خراج هر گون قلندرلر

ولی عمرینده بیر شاهی بیزه صاحب تور وئرمز

آلوبدر دوره سین دشمن وطن فریاد ایدر آغلار

یاتوب اهل وطن راحت اونا سه س بیر نفر وئرمز

ویره ر دشمن جوابین ساده رو بیر چکلی اوغلانلار

زنخدانی مسقل، باشی قیر خیخ نوحه گر وئرمز

خدا ویردی گلوب تنگه الینده معجزین یاران

بودا «من شاعرم» درد و لنین حقین ییر وئرمز